Η απόφαση που «ξεκλειδώνει» την εξουσία: Τι σημαίνει η νίκη του Τραμπ στο Ανώτατο Δικαστήριο για το μέλλον των ΗΠΑ

Με μία ιστορική απόφαση, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ βάζει τέλος στην πρακτική των «πανεθνικών» δικαστικών εντολών, προσφέροντας στον Ντόναλντ Τραμπ —και σε κάθε μελλοντικό πρόεδρο— ένα ισχυρότερο εργαλείο εξουσίας.

Η απόφαση δεν κρίνει ακόμη τη συνταγματικότητα του επίμαχου διατάγματος  για την κατάργηση της ιθαγένειας κατά τη γέννηση, αλλά μεταβάλλει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο αμφισβητούνται προεδρικές πολιτικές, περιορίζοντας τη δυνατότητα των κατώτερων δικαστών να τις «παγώνουν» για το σύνολο της χώρας.

Στην ουσία, ανοίγει έναν νέο δρόμο άσκησης εξουσίας: οι πρόεδροι, ξεκινώντας από τον ίδιο τον Τραμπ, αποκτούν πλέον σημαντικά μεγαλύτερα περιθώρια να εφαρμόζουν την πολιτική τους, χωρίς να «παγώνουν» αμέσως από έναν μόνο ομοσπονδιακό δικαστή.

Το δικαστήριο –με πλειοψηφία 6-3– αποφάνθηκε πως οι κατώτεροι δικαστές δεν μπορούν να μπλοκάρουν προεδρικά διατάγματα σε εθνικό επίπεδο για όλους, αλλά μόνο για τους ενάγοντες που έχουν δικαίωμα να προσφύγουν. Έτσι, ένα μέτρο μπορεί να ισχύει σε άλλες Πολιτείες, ακόμη κι αν έχει ήδη θεωρηθεί παράνομο σε μια άλλη.

Τι σημαίνει για την ιθαγένεια κατά τη γέννηση

Το διάταγμα Τραμπ για τον περιορισμό της ιθαγένειας κατά τη γέννηση μπορεί να τεθεί σε ισχύ σε έναν μήνα – εκτός αν εν τω μεταξύ επανενεργοποιηθούν οι μπλοκαρίσματα από δικαστήρια μέσω ομαδικών αγωγών (class actions), κάτι που ήδη επιχειρούν 22 Πολιτείες, οργανώσεις μεταναστών και ομάδες εγκύων γυναικών.

Πρακτικά, αν και το Ανώτατο Δικαστήριο δεν αποφάνθηκε για τη συνταγματικότητα του ίδιου του διατάγματος, άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο αυτό να κριθεί σε επόμενη φάση.

Η κυβέρνηση Τραμπ αισιοδοξεί ότι θα επικρατήσει. Ωστόσο, συνταγματολόγοι θεωρούν βέβαιο ότι το διάταγμα παραβιάζει την 14η Τροπολογία – και στηρίζονται στην ιστορική υπόθεση Wong Kim Ark (1898), που καθιέρωσε το «jus soli».

Η μεγάλη εικόνα: Διευρυμένη προεδρική ισχύς

Πέρα από την ιθαγένεια, η απόφαση δημιουργεί προηγούμενο: οι πρόεδροι δεν θα φρενάρονται πλέον αυτόματα από εντολές ενός δικαστή σε μακρινή Πολιτεία.

Από την έναρξη της δεύτερης θητείας του, ο Τραμπ έχει ήδη εκδώσει δεκάδες διατάγματα – για απελάσεις, περικοπές επιδομάτων, στρατιωτικές ρυθμίσεις – που είχαν προσωρινά «παγώσει».

Τώρα, τα περισσότερα μπορούν να εφαρμόζονται, ώσπου να εξεταστούν δικαστικά – διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει μήνες ή και χρόνια.

«Νίκη του αυταρχισμού» λένε οι επικριτές

Η Σόνια Σοτομαγιόρ, διαβάζοντας μέρος της διαφωνίας της από το βήμα, μίλησε για «πρόσκληση στο να παρακάμπτεται το Σύνταγμα» και για «απειλή κατά του κράτους δικαίου».

Η Τζάκσον ήταν ακόμη πιο δραματική: «Αν η εκτελεστική εξουσία μπορεί να ενεργεί παράνομα μέχρι να την σταματήσει κάποιος, τότε η αυθαιρεσία θα ανθίσει».

Ο φόβος τους είναι πως κάθε κυβέρνηση – Ρεπουμπλικανική ή Δημοκρατική – θα μπορεί να εφαρμόζει αμφιλεγόμενα μέτρα, έως ότου οργανωθούν αντίπαλοι για να την μπλοκάρουν.

Σε πολιτικά διχασμένη χώρα, αυτό μεταφράζεται σε χάος: αλλού ισχύει το μέτρο, αλλού όχι.

Το επόμενο επεισόδιο

Η ουσία της υπόθεσης –αν είναι συνταγματικό να αρνείσαι την ιθαγένεια σε παιδιά μεταναστών– αναμένεται να κριθεί στην επόμενη περίοδο, τον Οκτώβριο.

Η κυβέρνηση Τραμπ δηλώνει βέβαιη για τη νίκη της. Αν συμβεί αυτό, θα ανατραπεί νομικό καθεστώς που ισχύει εδώ και 150 χρόνια.

Μέχρι τότε όμως, η πολιτική αναταραχή είναι βέβαιη: οι Πολιτείες θα δίνουν διαφορετικά πιστοποιητικά, οι οργανώσεις μεταναστών θα συνεχίσουν τις προσφυγές και η αβεβαιότητα θα βαραίνει χιλιάδες οικογένειες.

Η απόφαση δεν έκλεισε την υπόθεση· την άνοιξε. Και αν κάτι κατέστησε σαφές το Ανώτατο Δικαστήριο, είναι πως στο παρόν πολιτικό τοπίο, ο ισχυρότερος θεσμός στις ΗΠΑ δεν είναι πλέον η Δικαιοσύνη. Είναι η Προεδρία.