Σύνοδος ΝΑΤΟ: Πέντε συμπεράσματα ενός εκρηκτικού διημέρου στη Χάγη

Αν κανείς σταθεί μόνο στις φωτογραφίες, η πλάνη είναι εύκολη: Ελάχιστα στιγμιότυπα στη Σύνοδο του πιο ισχυρού αμυντικού συμφώνου του πλανήτη, φανέρωναν μια Συμμαχία σε άγχος για τα τουλάχιστον δύο ανοιχτά πολεμικά μέτωπα σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή.

Η παρουσία Τραμπ φαίνεται πως μετέδωσε και στη Χάγη τον «διαλυτικό» χαρακτήρα που διέπει πολλές από τις κινήσεις τους.

Σε μια ιστορική από κάθε άποψη Σύνοδο που επανέφερε σε συμμαχική τροχιά τον Τραμπ ικανοποιώντας του την κεντρική απαίτηση, υπήρξαν απρόσμενες στιγμές ελαφρότητας μέσα στις σοβαρές αποφάσεις που λήφθηκαν για την απειλή της Ρωσίας και την αύξηση των αμυντικών δαπανών σε επίπεδα που δεν έχουν παρατηρηθεί ξανά από τον Ψυχρό Πόλεμο.

Το εκρηκτικό διήμερο στη Χάγη μπορεί αν συνοψισθεί στα εξής.

Τεράστια αύξηση στις αμυντικές δαπάνες

Το βασικό προϊόν της Συνόδου είναι η δέσμευση των συμμάχων σε στόχο 5% για τις αμυντικές δαπάνες, που πρέπει να επιτευχθεί μέσα σε μία δεκαετία. Πρόκειται για τεράστιο άλμα από το υφιστάμενο 2%, το οποίο σημειωτέον δεν τηρείται από τα 8 στα 32 μέλη του ΝΑΤΟ.

Το 3,5% αυτού του ποσοστού πρέπει να προέρχεται από βασικές αμυντικές δαπάνες (στρατεύματα και εξοπλισμό)– ενώ το υπόλοιπο 1,5% μπορεί να αφορά «συναφείς με την άμυνα δαπάνες».

Πρόκειται για έναν αρκετά ελαστικό όρο που μπορεί να περιλαμβάνει δαπάνες έμμεσα σχετικές με την άμυνα, εφόσον όμως «προστατεύουν κρίσιμες υποδομές, υπερασπίζονται δίκτυα, διασφαλίζουν πολιτική ετοιμότητα και ανθεκτικότητα, προωθούν την καινοτομία και να ενισχύσουν τη βιομηχανική μας βάση άμυνας», κατά τη διατύπωση του ανακοινωθέντος.

Η επίτευξη του στόχου του 3,5% σε βασικές αμυντικές δαπάνες θα αποτελέσει και πάλι σοβαρή πρόκληση για πολλές χώρες του ΝΑΤΟ, οι οποίες σήμερα κυμαίνονται γύρω από το 2%.

Τα σχέδια για την επίτευξη του 5% θα πρέπει να υποβάλλονται κάθε χρόνο και να ακολουθούν «αξιόπιστη, σταδιακή πορεία». Η επισκόπηση του στόχου θα γίνει το 2029.

Σύμμαχος ξανά 

Από ιδρύσεώς του, το ΝΑΤΟ μέσω του Άρθρου 5 για τη συλλογική άμυνα, είχε μια βασική Αρχή: Επίθεση εναντίον συμμάχου θεωρείται επίθεση εναντίον όλων.

Ο Τραμπ την «πυροβόλησε» και αυτήν την Αρχή καθ΄ οδόν Χάγη: Δήλωσε σύνοδο πως υπάρχουν «πολλοί ορισμοί» για την εγγύηση αμοιβαίας ασφάλειας, παραπέμποντας σε παλαιότερα σχόλιά του πως «αν μια χώρα δεν πληρώνει ό,τι της αναλογεί όχι μόνο δεν θα την προστατεύσω, αλλά στην πραγματικότητα θα ενθαρρύνω [τη Μόσχα] να κάνει ό,τι θέλει».

Η συμφωνία της Συνόδου φαίνεται να καλμάρει οποιαδήποτε ανησυχία για τις προθέσεις του Τραμπ, καθώς επαναβεβαιώνει «την ακλόνητη δέσμευσή μας στη συλλογική Αμυνα». «Στηρίζω το Άρθρο 5, γι’ αυτό είμαι εδώ», δήλωσε στους δημοσιογράφους.

Αυτό το μήνυμα σίγουρα θα εκτιμηθεί από τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ που θεωρούνται πιο εκτεθειμένα στη ρωσική απειλή, καίτοι αυτά ήδη πληρώνουν το μερίδιό τους. Και ο Τραμπ επιστρέφει στην Ουάσιγκτον με μια συμφωνία, κατά την οποία όλα τα υπόλοιπα κράτη-μέλη δεσμεύονται να αυξήσουν επίσης τις δαπάνες τους.

Η Μόσχα στα μαλακά

Το ζήτημα της Ρωσίας ήταν από την αρχή δύσκολο. Οι περισσότερες χώρες του ΝΑΤΟ – ιδιαίτερα εκείνες που βρίσκονται κοντά στα σύνορα με τη Ρωσία – συμφωνούν ότι η Μόσχα μπορεί να αποτελέσει άμεση απειλή στο προσεχές μέλλον. Ο ίδιος ο Ρούτε δήλωσε πως η Ρωσία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει στρατιωτική βία εναντίον της Συμμαχίας μέσα σε πέντε χρόνια.

Η περσινή τελική δήλωση της συνόδου αναφερόταν ρητώς στον «βάναυσο επιθετικό πόλεμο» της Μόσχας.

Αλλά ο Τραμπ έχει πολύ πιο ήπια στάση απέναντι στη Ρωσία και αποφεύγει να τη χαρακτηρίσει αντίπαλο. Κατά συνέπεια, ήταν αναμενόμενο πως δεν θα ενέκρινε διακήρυξη που κατηγορεί ευθέως τη Ρωσία για τον αιματηρό πόλεμο στην Ουκρανία.

Έτσι, ενώ η διακήρυξη αναφέρεται στην «μακροπρόθεσμη απειλή της Ρωσίας για την ασφάλεια του Ευρωατλαντικού χώρου» και επιβεβαιώνει τη συνεχή υποστήριξη προς την Ουκρανία, δεν υπάρχει συγκεκριμένη καταδίκη της Ρωσίας στο επίσημο ανακοινωθέν.

Ισπανία, έμπλεξες

Δεν είναι ψέμα: Από τη δύσκολη επίσκεψη του Βολοντίμιρ Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο τον περασμένο Φεβρουάριο, οι Ευρωπαίοι ηγέτες προσπαθούν να αποφύγουν τη ρήξη με τον Ντόναλντ Τραμπ.

Τον κανόνα δεν φαίνεται να τήρησε ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός της Ισπανίας, Πέδρο Σάντσεθ. Που πήγε στη Χάγη ήδη μπλεγμένος σε σκάνδαλα εσωτερικής πολιτικής και περίμενε να δεχτεί πίεση. Η Ισπανία βρίσκεται στον βυθό της σχετικής λίστας αμυντικών δαπανών, ξοδεύοντας μόλις το 1,24% του ΑΕΠ της. Ο Σάντσεθ πήγε στη Χάγη υποστηρίζοντας ότι το 2,1% είναι αρκετό. Και μετά την υπογραφή της διακήρυξης δήλωσε πως η Ισπανία θεωρεί αυτό το ποσό «επαρκές, ρεαλιστικό και συμβατό με το κοινωνικό μας μοντέλο και το κράτος πρόνοιας».

Ο Ισπανός πρωθυπουργός φάνηκε αποστασιοποιημένος στην «οικογενειακή φωτογραφία» του ΝΑΤΟ, προτιμώντας να σταθεί στην άκρη, μακριά από τους συναδέλφους του.

Υπήρξαν μάλιστα υπόνοιες ότι απέφυγε σκόπιμα τον Τραμπ.

Αλλά ο Σάντσεθ είχε ήδη τραβήξει την προσοχή του Τραμπ, και ο Αμερικανός πρόεδρος δεν το άφησε να περάσει, έτσι: «Είναι τρομερό αυτό που έχουν κάνει», είπε ο Τραμπ, κατηγορώντας τη Μαδρίτη ότι προσπαθεί να «την βγάλει τζάμπα». «Διαπραγματευόμαστε μια εμπορική συμφωνία με την Ισπανία, αλλά θα τους κάνουμε να πληρώσουν διπλά».

Ο  Σάντσεθ επιστρέφει στη Μαδρίτη απομονωμένος τόσο στο ΝΑΤΟ όσο και στο εσωτερικό.

Πατρικά… θέματα

Αν κάποιος γνώριζε καλύτερα τις παγίδες αυτής της συνόδου από κάθε άλλον αυτός ήταν ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε. Τα έδωσε σχεδόν όλα, φθάνοντας στο σημείο, σε μια απροσδόκητη ανταλλαγή απόψεων με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, μα τον αποκάλεσε «μπαμπάκα».

Ο Ρούτε είχε ήδη κολακεύσει τον Τραμπ σε ιδιωτικό μήνυμα για την «αποφασιστική δράση στο Ιράν» που «ΚΑΝΕΝΑΣ Αμερικανός πρόεδρος εδώ και δεκαετίες δεν θα μπορούσε να είχε κάνει». Με τον Τραμπ να αναδημοσιεύσει τα λόγια του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τον Ρούτε να αρνείται κάθε αμηχανία.

Αλλά στη συνέχεια, σε κοινή εμφάνιση με τον Τραμπ την Τετάρτη, και όταν ο Τραμπ περιέγραψε τον πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Ιράν «σαν δύο παιδιά σε σχολική αυλή» που καβγαδίζουν, ο Ρούτε πρόσθεσε.

«Και μετά ο μπαμπάς πρέπει μερικές φορές να χρησιμοποιεί σκληρή γλώσσα για να τα κάνει να σταματήσουν.»

Ερωτηθείς αν το παράκανε με την κολακεία του, ο Ρούτε απάντησε ότι δεν το πιστεύει: «Νομίζω ότι ο Τραμπ αξίζει κάθε έπαινο.

Ο Τραμπ, πλαισιωμένος από τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο που χαμογελούσε πονηρά και τον υπουργό Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ, φάνηκε να διασκεδάζει με το όλο σκηνικό…