Στην Τουρκία είναι έγκλημα να είσαι δικηγόρος

Δικαστικό Μέγαρο Κωνσταντινούπολης, πρωί της Τρίτης 27 Μαΐου. «Ελευθερία στο δικαίωμα της υπεράσπισης» γράφει το πανό που κρατάνε Τούρκοι και Ευρωπαίοι δικηγόροι, φωνάζοντας συνθήματα υπέρ των συναδέλφων τους

Σε κλίμα φόβου και ασφυκτικής επιτήρησης από ένοπλους άντρες της τουρκικής χωροφυλακής (Türk Jandarmasi), έξι διακεκριμένα μέλη της Ενωσης Προοδευτικών Δικηγόρων της Τουρκίας (ÇHD) έκατσαν εκ νέου στο εδώλιο την Τρίτη 27 Μαΐου, ενώπιον του 18ου Κακουργιοδικείου της Κωνσταντινούπολης, ζητώντας για άλλη μια φορά μια δίκαιη δίκη.

Ο πρώην (και νυν επίτιμος) πρόεδρος του ÇHD δικηγόρος Σελτσούκ Κοζαγάτσλι, καθώς και οι δικηγόροι Ογια Ασλάν και Οζγκιούρ Γιλμάζ μετήχθησαν στο δικαστικό μέγαρο της Κωνσταντινούπολης από τη φυλακή της Σηλυβρίας -σύμβολο αυταρχισμού. Συγκατηγορούμενή τους ήταν και η δικηγόρος Μπαρκίν Τιμτίκ, αδερφή της Εμπρού Τιμτίκ, η οποία ξεψύχησε τον Αύγουστο του 2020, ύστερα από 238 μέρες απεργίας πείνας ως κρατούμενη στην ίδια φυλακή, που πολλοί αποκαλούν «Σιβηρία της Τουρκίας».

Από τρία έως 18 χρόνια κάθειρξη

Οι διωκόμενοι δικηγόροι

Οι δικηγόροι της Ενωσης Προοδευτικών Δικηγόρων βαρύνονται με κατηγορίες για προπαγάνδα υπέρ τρομοκρατικής οργάνωσης, σε μια υπόθεση που διαρκεί πάνω από μία δεκαετία και έχει σημαδευτεί από καταγγελίες περί κατάχρησης της αντιτρομοκρατικής νομοθεσίας.

Η συγκεκριμένη διαδικασία εντάσσεται στη συνέχεια των δύο πολύκροτων υποθέσεων, γνωστών ως ÇHD I (από το 2013) και ÇHD II (από το 2017). Οι κατηγορίες αφορούν ενέργειες που οι δικηγόροι περιγράφουν ως καθαρά επαγγελματικές — όπως η συμμετοχή σε συνεντεύξεις Τύπου, η παρουσία σε κηδείες πελατών τους που πέθαναν υπό κράτηση ή η έκδοση δελτίων Τύπου.

H ποινικοποίηση του δικηγορικού επαγγέλματος στην Τουρκία, που έχει προκαλέσει επανειλημμένες παρεμβάσεις της διεθνούς κοινότητας, διαρκεί πάνω από μία δεκαετία και έχει οδηγήσει στη φυλακή 22 δικηγόρους του CHD από το 2017, όπου ακολούθησε το δεύτερο κύμα συλλήψεων και νέες δίκες, με τις υποθέσεις να συγχωνεύονται τελικά το 2021. Οι ποινές κυμάνθηκαν από τρία έως 18 έτη κάθειρξης. Εν τέλει με απόφαση του Εφετείου, στις 7 Νοεμβρίου 2024 εκδόθηκε απόφαση, με την υποχρέωση να εξεταστεί η παραγραφή βάσει των ημερομηνιών των αποδιδόμενων εγκλημάτων.

Την υπόθεση, που έχει προκαλέσει έντονη διεθνή ανησυχία για την παραβίαση των δικαιωμάτων των συνηγόρων υπεράσπισης στην Τουρκία, παρακολουθούν διεθνείς οργανώσεις υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως η Διεθνής Ενωση Δικηγόρων (UIA-IROL), η Ευρωπαϊκή Ενωση Δικηγόρων για τη Δημοκρατία και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (ELDH), το Legal Lesvos Centre από την Ελλάδα, καθώς και ο Παγκόσμιος Οργανισμός κατά των Βασανιστηρίων. Τη δίκη παρακολούθησαν και πολλοί εκπρόσωποι ευρωπαϊκών δικηγορικών συλλόγων.

«Είναι προπαγάνδα να υπερασπίζεσαι το Σύνταγμα, όταν το ίδιο το κράτος το παραβιάζει; Αν το κράτος δεν συμμορφώνεται στον νόμο, μετατρέπεται σε μαφία», ανέφερε στην απολογία της η Μπαρκίν Τιμτίκ.

Ο Σελτσούκ Κοζαγατσλί, που αφέθηκε ελεύθερος υπό όρους στις 17 Απριλίου 2025, ύστερα από σχεδόν οκτώ χρόνια φυλάκισης, συνελήφθη εκ νέου μόλις την επόμενη ημέρα, όταν η απόφαση αποφυλάκισής του ανακλήθηκε αιφνιδιαστικά. Στην κατάθεσή του αναφέρθηκε στο περιστατικό αυτό, το οποίο καταδεικνύει ευρύτερα προβλήματα στο σύστημα της υπό όρους αποφυλάκισης υπό στην Τουρκία, ιδίως ως προς τα ασαφή κριτήρια, την ασυνέπεια στην εφαρμογή και τη χρήση του ως εργαλείου παράτασης της αυθαίρετης κράτησης. «Εχω ήδη εκτίσει την ποινή μου. Είτε τη μειώσετε είτε όχι, δεν έχει καμία σημασία πλέον για μένα. Η προσωπική και νομική μου άποψη είναι μία: αντισταθείτε στην απόφαση του ανώτερου δικαστηρίου».

Φορτισμένη ήταν η κατάθεση του Οζγκιούρ Γιλμάζ, που ανέφερε στην απολογία του ότι, όταν αποφυλακιστεί, «θα κάνω ό,τι περνάει από το χέρι μου ώστε να δικαστούν αυτοί που πήραν αυτές τις αποφάσεις». «Αρρωσταίνουμε στη φυλακή, χάνουμε αγαπημένους που δεν έχουμε δει εδώ και χρόνια, τα παιδιά μας υποφέρουν. Αλλά πλέον δεν μπορείτε να μας εκφοβίσετε με τη φυλακή. Το μόνο που κάνετε είναι να φουντώσετε την οργή μου».

Η Δικαιοσύνη υποτιμάται πιο γρήγορα κι από τη λίρα

«Η Δικαιοσύνη μας υποτιμάται πιο γρήγορα κι από το νόμισμά μας. Είμαι πιο ελεύθερη στη φυλακή απ’ ό,τι είναι όσοι δεν υπερασπίζονται την τιμή τους έξω», δήλωσε η Ογια Ασλάν: «Είπατε ότι δεν θα μειώσετε τις ποινές μας, επειδή δεν δείξαμε μεταμέλεια. Μην την περιμένετε. Ζητήστε μεταμέλεια από τους εγκληματίες».

Η οργάνωση UIA-IROL σημειώνει ότι δεν πρέπει να ποινικοποιείται η άσκηση της δικηγορίας ή να καταδικάζονται δικηγόροι με έωλες κατηγορίες.

Η στοχοποίηση των δικηγόρων στην Τουρκία θεωρείται αναπόσπαστο κομμάτι της καταστολής που ακολούθησε το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016. Στις 11 Σεπτεμβρίου 2020, τουλάχιστον 47 δικηγόροι συνελήφθησαν στην Αγκυρα, κατηγορούμενοι ότι υποστηρίζουν την τρομοκρατία. Λίγες ημέρες νωρίτερα, ο ίδιος ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε δώσει τον τόνο, δηλώνοντας πως «θα κάνουμε ό,τι είναι απαραίτητο για να κόψουμε τον αιματηρό δρόμο από τη δικηγορία στην τρομοκρατία».

Ο εισαγγελέας στην αγόρευσή του πρότεινε απαλλαγή λόγω παραγραφής για τους Κοζαγάτσλι, Σεβιμλί και Σαβράν, αλλά καταδίκη για τις Τιμτίκ, Ασλάν και τον Οζγκιούρ Γιλμάζ. Η απόφαση αναβλήθηκε για τις 21 Οκτωβρίου 2025, με το δικαστήριο να επικαλείται την ανάγκη διόρθωσης διαδικαστικών ελλείψεων, στη δίκη που πλέον δεν αφορά μόνο τους ίδιους, αλλά έχει μετατραπεί σε καθρέφτη του κράτους δικαίου στην Τουρκία. Κι ίσως και της συνείδησης της διεθνούς κοινότητας.