«Πτώση ζήτησης και δασμοί», τι συμβαίνει όταν το εσωτερικό πρόβλημα «παντρεύεται» με το εξωτερικό.

Η σαρωτική ανακοίνωση νέων δασμών από τις ΗΠΑ , επταπλάσιων έναντι εκείνων που ίσχυαν πριν από την 2α Απριλίου, φαίνεται να έρχεται στην χειρότερη δυνατή συγκυρία για την Ελλάδα.

Στο εσωτερικό οικονομικό περιβάλλον τα διαθέσιμα εισοδήματα διολισθαίνουν από πλευράς αγοραστικής δύναμης και στο εξωτερικό περιβάλλον η κατάσταση επιδεινώνεται καθώς αυξάνονται τα εμπόδια και οι πληθωριστικές πιέσεις στο διεθνές εμπόριο με τους αμερικανικούς δασμούς.

Για μία οικονομία στην οποία η καταναλωτική δαπάνη αποτελεί τον βασικό πυλώνα της οικονομικής δραστηριότητας – αφού από αυτήν εξαρτώνται περίπου τα ¾ του ΑΕΠ – η σταθερή διολίσθησή της προδικάζει επιδείνωση οικονομικού κλίματος, ανεξαρτήτως προβλέψεων από τους επίσημους οργανισμούς.

Αν αυτή την «τάση», την τοποθετήσει κανείς σε ένα επιδεινούμενο εξωτερικό περιβάλλον που διαμορφώνεται από το αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο λόγω των αμερικανικών δασμών, τότε η «τάση» ισχυροποιείται με αυξητική τάση των κινδύνων.

Τα πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ επιβεβαίωσαν ότι ο τζίρος της λιανικής στην Ελλάδα μειώθηκε κατά 4,4%, με τον όγκο των πωλήσεων να πέφτει επίσης κατά 5,6%. Με δεδομένο ότι στην ελληνική οικονομία οι πληθωριστικές πιέσεις συνεχίζουν να είναι μεγαλύτερες από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (τρόφιμα, ενοίκια, ενέργεια, υπηρεσίες, κ.λ.π.) η ταυτόχρονη μείωση του τζίρου και του όγκου των πωλήσεων ισοδυναμεί με καθαρή μείωση της ζήτησης.

Πρόκειται για ένα σαφές στοιχείο που καταγράφει, είτε την πρόθεση των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων να είναι περισσότερο προσεκτικοί με τις δαπάνες τους, είτε την καθαρή μείωση της αγοραστικής τους δύναμης, είτε και τα δύο μαζί, σε ένα περιβάλλον όπου οι ανατιμήσεις συνεχίζονται χωρίς διακοπή.

Είναι σαφές ότι ο «αντιληπτός πληθωρισμός», δηλαδή αυτός που αφορά στα βασικά αγαθά και υπηρεσίες, είναι σχεδόν διπλάσιος του ΔΤΚ.

Τα στοιχεία των πωλήσεων λιανικής από την ΕΛΣΤΑΤ είναι ξεκάθαρα. Οι μειώσεις που καταγράφονται είναι ενδεικτικές σε Ένδυση- Υπόδηση (12,8%), Τρόφιμα- Ποτά- Καπνό (10,3%), Πολυκαταστήματα (9,4%), Καύσιμα και Λιπαντικά αυτοκινήτων (9%), Μεγάλα καταστήματα τροφίμων (4,4%). Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ οι αυξανόμενες, λόγω πληθωρισμού, τιμές έδειχναν στις αρχές του χρόνου αυξανόμενο τζίρο (όχι όγκο), τώρα πλέον παρατηρούμε ταυτόχρονη μείωση τόσο του τζίρου όσο και του όγκου των πωλήσεων.

Το «φαινόμενο» αυτό υποστηρίζεται αφ’ ενός από το γεγονός του υψηλότερου πληθωρισμού σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, και αφ’ εταίρου από την μείωση του πραγματικού εισοδήματος των νοικοκυριών (πτώση 1,8% στο Α τρίμηνο).

Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ υποδεικνύουν ότι το Α τρίμηνο του 2025, το διαθέσιμο εισόδημα του τομέα των νοικοκυριών και των μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων που εξυπηρετούν νοικοκυριά αυξήθηκε ονομαστικά κατά 0,7 % σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγούμενου έτους, από 36,89 δισ. ευρώ σε 37,14 δισ. ευρώ. Αν όμως η ονομαστική άνοδος εκκαθαριστεί από τον πληθωρισμό του πρώτου τριμήνου (κατά μέσο όρο 2,53%), δηλαδή αφαιρεθεί από το 0,7%, το πραγματικό αποτέλεσμα είναι μείωση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος κατά 1,83%.

Σ’ αυτό το περιβάλλον έρχεται τώρα το τσουνάμι του επταπλασιασμού των δασμών (σε σχέση με το 2024) από την πλευρά των ΗΠΑ να επηρεάσει και να μειώσει την οικονομική δραστηριότητα και να αυξήσει τις πληθωριστικές πιέσεις, ειδικά στους τομείς ενέργειας και υπηρεσιών, με απρόβλεπτες ακόμα ως προς το εύρος τους συνέπειες στο ενδο-ευρωπαϊκό σύστημα συναλλαγών.

Για την Ελλάδα οι συνέπειες αυτής της ανατροπής στο οικονομικό της περιβάλλον αφορούν βασικά στο κόστος της ενέργειας και στις συνέπειες σε δύο βασικούς τομείς εισοδημάτων της οικονομικής δραστηριότητας, τα αγροτοδιατροφικά προϊόντα και τον τουρισμό.

Προφανώς οι συνέπειες θα αρχίσουν να ξεδιπλώνονται περισσότερο από το 2026, κάτι που αποτελεί μία ατυχή συγκυρία καθώς στα τέλη του 2026 «κλείνει» και η στρόφιγγα των επενδύσεων του Ταμείου Ανάκαμψης. Με δεδομένο ότι η Ελλάδα δεν είναι … Γερμανία για να διαθέτει δημοσιονομικό χώρο με τον οποίο να στηρίξει την οικονομική της δραστηριότητα, είναι προφανές ότι το «πάντρεμα» των εσωτερικών προβλημάτων που καταγράφονται στην πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης σε συνδυασμό με την προβλεπόμενη δημοσιονομικής σύσφιξης, με την ανατροπή που φέρνει το δασμολογικό «τσουνάμι» του Τράμπ, διαμορφώνουν προοπτική «ισχνών» πολύ «ισχνών αγελάδων». Και είναι σύνηθες σε τέτοιες καταστάσεις, αυτό να συνοδεύεται με σημαντικές πολιτικές αλλαγές και γεγονότα…