Πίσω από τις κλειστές πόρτες: Τέσσερα μυστικά της παπικής εκλογής που αποκαλύπτει η ταινία Conclave

Καθώς η ταινία συνεχίζει να προκαλεί συζητήσεις και εντυπωσιασμούς, η πραγματικότητα μοιάζει να την ακολουθεί κατά πόδας: στις 7 Μαΐου 2025, 134 καρδινάλιοι συγκεντρώνονται στο Βατικανό για να εκλέξουν τον διάδοχο του Πάπα Φραγκίσκου.

Η πλοκή της ταινίας, βασισμένη στο best-seller του Ρόμπερτ Χάρις, μεταφέρει τον θεατή στα ενδότερα της Καπέλα Σιστίνα – τον φυσικό και συμβολικό πυρήνα της εκλογής του νέου Ποντίφικα. Το κονκλάβιο πραγματοποιείται πίσω από κλειστές πόρτες, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, με τη μόνη φανέρωση αποτελέσματος να είναι ο λευκός καπνός που αναδύεται από την καμινάδα της Καπέλα Σιστίνα.

Η τελετουργία της απομόνωσης

Όπως παρουσιάζεται στην ταινία, οι καρδινάλιοι απομονώνονται πλήρως, χωρίς δυνατότητα επικοινωνίας με τον έξω κόσμο – μια παράδοση που διαρκεί αιώνες και έχει σκοπό να διασφαλίσει την ανεπηρέαστη κρίση των εκλεκτόρων. Ο καθηγητής Θεολογίας Στίβεν Μπούλιβαντ τονίζει πως, αν και η απομόνωση δεν είναι απόλυτη (οι καρδινάλιοι πρέπει να σιτίζονται και να εξυπηρετούνται), το πνεύμα της είναι ουσιαστικό: «Να προστατευτεί η πνευματική διαδικασία από κάθε εξωτερική πίεση».

Η καθηγήτρια Άννα Ρόουλαντς του Πανεπιστημίου του Ντάραμ σχολιάζει ότι η έντονη μυστικότητα έρχεται σε διάσταση με τη σύγχρονη εποχή της διαφάνειας και της δημόσιας λογοδοσίας. «Το κονκλάβιο είναι μια διαδικασία βαθιά εσωτερικής περισυλλογής, ωσπεράν μυστικιστικής, αλλά την ίδια στιγμή, γεμάτη ανθρώπινο δράμα», σημειώνει.

Διπλωματία, πολιτικές συμμαχίες και εσωτερικές αντιπαλότητες

Ένα από τα κεντρικά θέματα της ταινίας είναι οι πολιτικές ισορροπίες που διαμορφώνονται ανάμεσα στους καρδινάλιους. Η ταινία απεικονίζει ξεκάθαρα την ένταση, τις συμμαχίες και τις προσπάθειες κάποιων να υποσκάψουν φαβορί ή να προωθήσουν απρόσμενες υποψηφιότητες. Ο μοντέρ της ταινίας, Νικ Έμερσον, επισημαίνει: «Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον προκύπτει όχι τόσο από την πνευματικότητα, αλλά από τα ανθρώπινα παιχνίδια εξουσίας που λαμβάνουν χώρα πίσω από τις πόρτες».

Η καθηγήτρια Τίνα Μπίτι, από το Πανεπιστήμιο του Ρόεχαμπτον, συμφωνεί: «Ακόμα και πριν από την επίσημη έναρξη του κονκλαβίου, είναι βέβαιο ότι οι πολιτικές διαβουλεύσεις και τα στρατηγικά παζάρια έχουν ήδη ξεκινήσει. Δεν πρόκειται για έναν ομοιογενή οργανισμό – οι καρδινάλιοι έχουν διαφορετικές απόψεις, προτεραιότητες και φιλοδοξίες».

Το στοιχείο της έκπληξης

Η ταινία φέρνει στο προσκήνιο έναν άγνωστο καρδινάλιο, που είχε μυστικά οριστεί από τον προηγούμενο Πάπα, ο οποίος ξαφνικά μετατρέπεται σε κομβική φιγούρα. Παρόλο που κάτι τέτοιο δεν είναι θεσμικά εφικτό στην πραγματικότητα, η πιθανότητα απρόβλεπτης έκβασης είναι εξαιρετικά υψηλή.

Ο Πάπας Φραγκίσκος έχει διορίσει το 80% των καρδιναλίων που θα συμμετάσχουν στο φετινό κονκλάβιο. Πολλοί από αυτούς προέρχονται από περιοχές εκτός Ευρώπης, από αναπτυσσόμενες χώρες που ως πρότινος δεν είχαν ισχυρή παρουσία στο Βατικανό. Αυτή η πολυμορφία φέρνει νέα προτάγματα και ενισχύει την αβεβαιότητα ως προς το ποιος τελικά θα κρατήσει τα κλειδιά του Αγίου Πέτρου.

Πίσω από τα Ιερά Άμφια

Η σκηνοθετική πρόσβαση του Έντουαρντ Μπέργκερ επιχειρεί να απομυθοποιήσει τους καρδιναλίους. Όπως λέει ο ίδιος: «Τους βλέπουμε ως πνευματικές μορφές, όμως είναι άνθρωποι με αδυναμίες, ελαττώματα και προβληματισμούς. Έχουν κινητά, καπνίζουν, κάνουν λάθη».

Η Άννα Ρόουλαντς συμφωνεί, τονίζοντας ότι η ταινία κατορθώνει να αναδείξει το ανθρώπινο στοιχείο μιας βαθιά θεολογικής πράξης. «Το κονκλάβιο είναι βέβαια μια θεσμική διαδικασία με θεϊκή αποστολή, αλλά ταυτόχρονα είναι ένα από τα πιο ανθρώπινα γεγονότα. Περιλαμβάνει απώλεια, φόβο, φιλοδοξία, θάρρος και ελπίδα».

Η επιτυχία της ταινίας «Conclave» δεν οφείλεται μόνο στο δυνατό της σενάριο ή στις εξαιρετικές ερμηνείες. Αντανακλά τον διαρκή φανερό και κρυφό αγώνα μεταξύ πνευματικότητας και εξουσίας. Σε μια εποχή όπου ο πλανήτης διψά για διαφάνεια και ειλικρίνεια, η απόλυτη μυστικότητα του κονκλαβίου μοιάζει εξίσου γοητευτική όσο και ανησυχητική. Όταν, τελικά, εμφανιστεί ο λευκός καπνός, δεν θα έχει επιλεγεί μόνο ένας νέος Πάπας. Θα έχει γραφτεί το επόμενο κεφάλαιο στην ιστορία της πίστης, της εξουσίας και της ανθρώπινης φύσης.