Ο πόλεμος Ισραήλ – Ιραν μόλις άρχισε – Πώς μπορεί να τελειώσει;

Ο πόλεμος Ισραήλ-Ιράν μόλις αρχίζει. Ο  Μπενιανί Νετανιάχου ανακοίνωσε ότι το Ισραήλ θα συνεχίσει τα πλήγματα για «όσες ημέρες χρειαστεί»-  πιθανότατα  αρκετές εβδομάδες- επιδιώκοντας να αποδυναμώσει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και να καταστρέψει τον στρατό του. Το Ιράν έχει ήδη εκτοξεύσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη και βαλλιστικούς πυραύλους στο Ισραήλ. Παρόλο που η αιματοχυσία είναι  αναπόφευκτη, δεν είναι νωρίς για να σκεφτούμε την αποκλιμάκωση και τους τρόπους με τους οποίους αυτός ο πόλεμος θα μπορούσε να τελειώσει.

ΣΕΝΑΡΙΟ ΠΡΩΤΟ

Όπως η Χεζμπολάχ

Αφού το Ιράν διεξάγει αρκετά στρατιωτικά πλήγματα υψηλής εμβέλειας κατά του Ισραήλ, υποστηρίζει ότι ανταπέδωσε τα χτυπήματα και γρήγορα αποδέχεται τις αμερικανικές και διεθνείς προσπάθειες για κατάπαυση του πυρός.

Εν ολίγοις, μια απρόθυμη παράδοση με ένα προκάλυμμα διάσωσης των προσχημάτων.

Στην ουσία, κάνοντας αυτό που αποδέχθηκε ο στενός σύμμαχος σύμμαχος της Τεχεράνης, η Χεζμπολάχ, μετά την ισραηλινή εκστρατεία του εναντίον της. Η ισραηλινή επίθεση στο Ιράν έχει πολλές ομοιότητες με εκείνη την επιχείρηση: καταστροφικά χτυπήματα σε στρατιωτικές υποδομές, πολυάριθμες δολοφονίες σημαντικών αξιωματούχων και χτυπήματα κατά της ηγεσίας.

Η Χεζμπολάχ, παρότι  διέθετε ένα τεράστιο οπλοστάσιο πυραύλων και δεκάδες χιλιάδες μαχητές συμφώνησε σε  κατάπαυση του πυρός, σε μεγάλο βαθμό με τους όρους του Ισραήλ χωρίς να έχει καταφέρει να εξαπολύσει μια αποτελεσματική αντεπίθεση.

Το Ιράν μπορεί να βρίσκεται σε παρόμοια κατάσταση με αυτή της Χεζμπολάχ το 2024. Οι επιθέσεις του με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους κατά του Ισραήλ, το 2024 απέτυχαν, και οι βασικοί πληρεξούσιοί του, ιδίως η Χεζμπολάχ, είναι πλέον σκιά του εαυτού τους, γεγονός που υποδηλώνει ότι η κάποτε αξιόπιστη αποτροπή του είναι αναποτελεσματική.

Οι καταστροφικές επιθέσεις του Ισραήλ κατά της ιρανικής ηγετικής ομάδας μπορεί να προκαλέσουν σε σύγχυση, καθιστώντας δύσκολο τον συντονισμό των πυραυλικών επιθέσεων ή ακόμη και τη λήψη βασικών αποφάσεων σε πραγματικό χρόνο. Παρόλο που η Τεχεράνη έχει ήδη αντικαταστήσει τους ανώτατους στρατιωτικούς, η αποτελεσματικότητα της νέας ηγεσίας κατά τη διάρκεια των συνεχιζόμενων συγκρούσεων είναι ασαφής και το Ισραήλ πιθανότατα θα καταφέρει πλήγματα στους αντικαταστάτες και στους αντικαταστάτες των αντικαταστατών.

Το Ιράν, φυσικά, δεν θέλει να παραδοθεί εν μέσω πυρών, αλλά μπορεί να επιδιώξει να επιβιώσει και να πολεμήσει κάποια άλλη στιγμή παρά να συνεχίσει να δέχεται σφυροκοπήματα.

ΣΕΝΑΡΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Το Ιράν θα φαινόταν σαν να υποχωρεί υπό πίεση

Μια δεύτερη πιθανότητα είναι ότι το Ιράν θα επιμείνει και θα καταφέρει σημαντικά  χτυπήματα εναντίον του Ισραήλ  είτε με πυραύλους που θα περάσουν από την άμυνα του Ισραήλ, είτε με τη μορφή τρομοκρατίας – ενώ η διεθνής πίεση θα αυξάνεται στο Ισραήλ για να σταματήσει τον πόλεμο.

Οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του στη Νατάνζ και αλλού υφίστανται ζημιές, αλλά το Ιράν είναι σε θέση να κάνει επισκευές σχετικά γρήγορα. Γενικότερα, όταν το Ισραήλ χτυπά τους εχθρούς του, υπάρχει συχνά βραχυπρόθεσμη υποστήριξη από τις Ηνωμένες Πολιτείες και ακόμη και από βασικούς Ευρωπαίους συμμάχους, αλλά οι χώρες αυτές ζητούν γρήγορα τον τερματισμό των εχθροπραξιών, ακόμη και όταν το Ισραήλ θέλει να συνεχίσει τις επιθέσεις.

Η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν ήδη ζητήσει αποκλιμάκωση. Το Ισραήλ μπορεί να νοιάζεται ελάχιστα για τις απόψεις των Ευρωπαίων -αυτοί ζητούν τον τερματισμό των εχθροπραξιών στη Γάζα εδώ και πολλούς μήνες- αλλά ανησυχεί περισσότερο για τη γνώμη των ΗΠΑ, ιδίως του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Εάνο Αμερικανός πρόεδρος, ασκήσει πραγματική πίεση στον Νετανιάχου, το Ισραήλ μπορεί να διακόψει τις επιχειρήσεις, ελπίζοντας ότι η ζημιά που προκλήθηκε είναι αρκετή προς το παρόν.

Το κατά πόσον αυτό θα οδηγούσε σε παραγωγική διπλωματία είναι ασαφές. Οι Ηνωμένες Πολιτείες υπό τον Τραμπ πίεσαν για μια συμφωνία με διαπραγμάτευση σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν (παρόλο που αυτό που ήταν στο τραπέζι μοιάζει οδυνηρά παρόμοιο με το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης, από το οποίο ο Τραμπ αποσύρθηκε το 2018).

Το Ιράν έπαιρνε τις διαπραγματεύσεις στα σοβαρά, με εμφανή υποστήριξη από την ηγεσία της χώρας, αν και οι εντάσεις παρέμεναν σχετικά με τον εμπλουτισμό ουρανίου. Ο Τραμπ έχει ήδη ζητήσει την επιστροφή στις διαπραγματεύσεις μετά τα χτυπήματα, γράφοντας στο Truth Social ότι «το Ιράν πρέπει να κάνει μια συμφωνία, προτού χάσει τα πάντα, και να σώσει αυτό που κάποτε ήταν γνωστό ως Ιρανική Αυτοκρατορία. Όχι άλλος θάνατος, όχι άλλη καταστροφή, ΑΠΛΑ ΚΑΝΤΕ ΤΟ, ΠΡΙΝ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΑΡΓΑ.»

Τέτοιες διαπραγματεύσεις ασκούν μια κάποια γοητεία για την Τεχεράνη: Η οικονομία της χώρας βρίσκεται σε κατάρρευση και η υπόσχεση περιορισμού των κυρώσεων είναι ελκυστική. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, μπροστά στις ισραηλινές επιθέσεις είναι πιο δύσκολο πολιτικά. Ο Τραμπ θα διατυμπάνιζε τις όποιες παραχωρήσεις και το Ιράν θα φαινόταν σαν να υποχωρεί υπό πίεση, κάτι που θα ήταν αλήθεια.

Τα πιο σκοτεινά και πιο πιθανά σενάρια

Πιθανόν να υπάρχουν και πιο σκοτεινά σενάρια, και μάλλον είναι πιο πιθανά. Το ένα είναι ότι ο πόλεμος Ισραήλ-Ιράν επεκτείνεται σε περιφερειακό πόλεμο.

Πριν από τα ισραηλινά χτυπήματα, το Ιράν απείλησε να επιτεθεί σε αμερικανικές εγκαταστάσεις στη Μέση Ανατολή – επιθέσεις που, αν συνέβαιναν, θα καθιστούσαν πολύ πιο πιθανό να συμμετάσχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες στους βομβαρδισμούς.

Η μακροχρόνια συνεργασία ΗΠΑ-Ισραήλ στον τομέα της ασφάλειας και η υποστήριξη των ΗΠΑ προς το Ισραήλ στην αεράμυνα και σε άλλους τομείς, μπορεί επίσης να πείσουν το Ιράν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται ήδη σε πόλεμο μαζί του.

Ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αρνηθεί την εμπλοκή τους στις επιθέσεις, το Ιράν θεωρεί ότι η Ουάσινγκτον είναι συνένοχη, με τις διαπραγματεύσεις να λειτουργούν ως προκάλυμμα για τις ισραηλινές στρατιωτικές προετοιμασίες.

Παρόλο που Ισραηλινοί και Αμερικανοί αξιωματούχοι είχαν προειδοποιήσει ότι η άρνηση του Ιράν σε μια συμφωνία θα οδηγούσε σε στρατιωτική δράση, λίγες ώρες πριν από την επιχείρηση, ο Τραμπ υποστήριξε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν προσηλωμένες σε μια διπλωματική λύση και ότι δεν επίκεινται επιθέσεις. Εφόσον η Τεχεράνη θεωρεί τις διαπραγματεύσεις ως κάλυψη, οι αμερικανικοί στόχοι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, για τους δικούς τους λόγους, μπορεί επίσης να κλιμακώσουν. Οι Αμερικανοί μπορεί να θεωρήσουν ότι το Ισραήλ έχει ήδη κάνει τη μισή δουλειά και οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να την τελειώσουν βομβαρδίζοντας το Φορντό με πυρομαχικά βαθιάς διείσδυσης και να αποτελειώσουν ό,τι έχει απομείνει μετά τις αρχικές επιθέσεις του Ισραήλ.