Μέσα στο καθεστώς του Ιράν: Ο Αλί Χαμενεΐ και οι άλλοι – Ποιος κυβερνά, ποιος αντιστέκεται και πώς μπορεί να πέσει

Ωστόσο, η φτώχεια παραμένει διαδεδομένη. Η οικονομία, πληγωμένη από τις αμερικανικές κυρώσεις, την κακοδιαχείριση και την ευνοιοκρατία, δεν έχει καταφέρει να καλύψει τις ανάγκες ενός πληθυσμού που από 37 εκατομμύρια το 1979 έχει πλέον φτάσει τα περίπου 90 εκατομμύρια.

Τα τελευταία χρόνια, η ακρίβεια και ο πληθωρισμός έχουν πυροδοτήσει όλο και συχνότερες διαδηλώσεις, οι οποίες συνήθως καταπνίγονται από την Μπασίτζ και τις δυνάμεις ασφαλείας.

Οι διαδηλωτές έρχονται αντιμέτωποι με ξυλοδαρμούς, συλλήψεις, ακόμη και εκτελέσεις. Οι υπηρεσίες ασφαλείας στοχοποιούν Ιρανούς με δεσμούς με τη Δύση, ενώ η διαφωνία συχνά αντιμετωπίζεται με κατηγορίες περί κατασκοπείας.

Μέσα από τον καθολικό έλεγχο των κρατικών ΜΜΕ, τις επιθέσεις στην ανεξάρτητη δημοσιογραφία και τη λογοκρισία στα social media, το καθεστώς φιμώνει τις δημόσιες φωνές. 

Οι Φρουροί, μέσω των κατασκευαστικών τους ομίλων, αναλαμβάνουν δημόσια έργα και δίνουν εργολαβίες σε επιχειρηματίες, θρησκευτικούς κύκλους και άλλες ομάδες συμφερόντων, εξασφαλίζοντας την πίστη τους στο καθεστώς. Σε διεθνές επίπεδο, η Ισλαμική Δημοκρατία προβάλλει τον εαυτό της ως προστάτη των ισλαμικών αξιών και ως αντίπαλο της «ιμπεριαλιστικής» επιρροής των ΗΠΑ και του Ισραήλ.

Υπάρχει αντιπολίτευση στο Ιράν;

Στην πράξη, δεν υπάρχει οργανωμένη και νόμιμη αντιπολίτευση εντός του Ιράν. Οι πολίτες μπορεί να επικρίνουν την εξουσία μεταξύ τους, όμως αυτές οι απόψεις σπάνια βρίσκουν φωνή στα ελεγχόμενα ΜΜΕ.

Μόνο οι πολιτικές ομάδες που αποδέχονται τις βασικές αρχές της Ισλαμικής Δημοκρατίας - δηλαδή την κυριαρχία ενός ισχυρού Ισλαμιστή ηγέτη - μπορούν να υπάρχουν.

Οι πολιτικές δυνάμεις χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:

• Είναι οι υπερσυντηρητικοί, όπως ο Χαμενεΐ και ο Εμπραχίμ Ραϊσί (ο οποίος σκοτώθηκε σε συντριβή ελικοπτέρου το 2024),
• Οι μετριοπαθείς συντηρητικοί, όπως ο πρώην πρόεδρος Χασάν Ρουχανί,
• Και οι μεταρρυθμιστές, όπως ο σημερινός πρόεδρος Πεζεσκιαν, που ζητούν περιορισμένες μεταρρυθμίσεις εντός του συστήματος.

Οι πρόσφατες εκλογές κατέγραψαν τα χαμηλότερα ποσοστά συμμετοχής στην ιστορία της χώρας, δείγμα της ευρείας απογοήτευσης και δυσφορίας απέναντι στην εξουσία.

Οι διαδηλώσεις εστιάζουν κυρίως σε θέματα οικονομικής ανέχειας, καταπιεστικών νόμων, διαφθοράς και κακοδιαχείρισης.

Οι εθνοτικές μειονότητες του Ιράν - κυρίως Κούρδοι, Μπαλούχοι και Άραβες έχουν ιστορικά περιθωριοποιηθεί και συχνά γίνονται στόχος βίαιης καταστολής από τις Αρχές.

Οι μαζικές εξεγέρσεις του 2022, με αφορμή τον θάνατο της 22χρονης Μαχσά Αμινί μετά τη σύλληψή της από την αστυνομία ηθών, αποτέλεσαν τη σοβαρότερη πρόκληση απέναντι στο καθεστώς από το 1979.