Με «τεχνητή αναπνοή» οι ελληνικές επενδύσεις – Πρωταθλήτρια Ευρώπης στην εξάρτηση από κρατικές επιδοτήσεις

«Καμπανάκι» για την πορεία της ελληνικής οικονομίας κρούει η ετήσια έκθεση 2025 του ΙΝΕ ΓΣΕΕ, καθώς αποκαλύπτει πως η εξάρτηση των ελληνικών επιχειρήσεων από κρατικές επιδοτήσεις για την πραγματοποίηση επενδύσεων έχει εκτοξευτεί στο υψηλότερο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).

Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης, το 2023 το 26% των επιχειρηματικών επενδύσεων προήλθε από επενδυτικές χορηγήσεις, κυρίως στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης. Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος της απόκλισης, η δεύτερη στη σχετική κατάταξη Πολωνία καταγράφει ποσοστό μόλις 15%. Ιδιαίτερα, το παραπάνω εύρημα συνιστά πρόβλημα για τη βιωσιμότητα της επενδυτικής δύναμης της χώρας, εάν αναλογιστεί κανείς πως το 2026 λήγει η έκτακτη ευρωπαϊκή ενίσχυση του Ταμείου Ανάκαμψης.

Η έλλειψη ενδογενούς χρηματοδοτικής δυναμικής συμπληρώνεται από μια σειρά άλλων ευρημάτων της έκθεσης που σκιαγραφούν την περιορισμένη αυτοτέλεια της ελληνικής παραγωγικής βάσης.

Παράγουμε λιγότερο απ’ όσο καταναλώνουμε

Όπως αναφέρεται, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παρουσίασε έλλειμμα 6,4% του ΑΕΠ το 2024, κυρίως λόγω της αυξημένης ζήτησης για εισαγόμενα ενδιάμεσα προϊόντα. Το έλλειμμα αυτό συνδέεται άρρηκτα με το παραγωγικό κενό της χώρας, το οποίο –σύμφωνα με την έκθεση– αποτελεί το «βασικό διαρθρωτικό πρόβλημα» της ελληνικής οικονομίας.

Παρότι η μεταποίηση κατέγραψε αυξημένη εξωστρέφεια την περίοδο 2019-2024, οι εισαγωγές εξακολουθούν να υπερβαίνουν κατά πολύ τις εξαγωγές. Αυτό οφείλεται στην αδυναμία υποκατάστασης των εισαγωγών, ιδίως εκείνων που αφορούν προϊόντα μέσης και υψηλής τεχνολογίας, σε συνδυασμό με την υποβάθμιση της θέσης της Ελλάδας στις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας.

Από τις 21 βασικές κατηγορίες αγαθών που εξετάζει η έκθεση, μόλις τέσσερις παρουσίασαν θετική καθαρή εξαγωγική θέση το 2023 – και από αυτές, μόνο δύο προέρχονται από τον τομέα της μεταποίησης.

Ξένες επενδύσεις χωρίς αναπτυξιακό αποτύπωμα

Η εικόνα επιδεινώνεται από τη δομή των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ): το 77,1% των ΑΞΕ του 2024 κατευθύνθηκε στον χρηματοοικονομικό τομέα και την αγορά ακινήτων, και όχι στην παραγωγική βάση. Πρόκειται για 2,25 δισ. ευρώ σε χρηματοοικονομικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες και 2,95 δισ. ευρώ σε αγοραπωλησίες και διαχείριση ακινήτων. Το γεγονός ότι τα κεφάλαια των επενδύσεων κατευθύνονται ξανά και ξανά προς συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας, αποτελεί και τροχοπέδη για την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας.

Ταυτόχρονα, η χρηματοδότηση του πλεονάσματος του Δημοσίου και η κάλυψη του εξωτερικού ελλείμματος το 2024 προήλθαν από την αύξηση του ιδιωτικού χρέους – τόσο επιχειρήσεων όσο και νοικοκυριών. Η τάση αυτή, σύμφωνα με την έκθεση, κρύβει σοβαρούς κινδύνους για τη χρηματοοικονομική φερεγγυότητα της οικονομίας, ιδιαίτερα σε συνθήκες αυξημένων επιτοκίων.

Εισαγωγική εξάρτηση ακόμα και στα τρόφιμα

Αλλά ακόμα και εκεί που η Ελλάδα θεωρείται «δυνατή» και καταγράφει ισχυρές εξαγωγές, στον τομέα της διατροφικής αυτάρκειας, η εικόνα είναι ανησυχητική: η εξάρτηση από εισαγωγές αγροκτηνοτροφικών προϊόντων αυξήθηκε μεταξύ 2019 και 2022, με τις σημαντικότερες αυξήσεις στα αλκοολούχα ποτά, τα γαλακτοκομικά και τα φυτικά έλαια. Μάλιστα, σε σχεδόν τα μισά προϊόντα καταγράφεται μείωση της αυτάρκειας, ειδικά σε αμυλώδεις ρίζες και φυτικά έλαια.

Πλήρη αυτάρκεια η χώρα εμφανίζει μόνο σε τέσσερις κατηγορίες τροφίμων, με τον αριθμό αυτό να παραμένει στάσιμος τα τελευταία χρόνια. Το εύρημα αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία υπό το φως των διεθνών διαταραχών στις εμπορικές αλυσίδες, οι οποίες –όπως επισημαίνει η έκθεση– καθιστούν κρίσιμο τον βαθμό εγχώριας παραγωγής βασικών αγαθών.