«Ήξερα ότι έπρεπε να τη σώσω»: Μια μάνα απέναντι στις διατροφικές διαταραχές και το κενό φροντίδας

«Δύο χρόνια τώρα και επιπλέον δεν έχουμε επίσημη διάγνωση», λέει. «Κάποιοι πιθανολογούν ότι έχει διατροφική διαταραχή, άλλοι λένε ότι έχει κάποιου είδους φοβία. Εν τω μεταξύ, το παιδί μου μαραζώνει και εγώ δεν ξέρω τι να κάνω», λέει η Χ. (τα στοιχεία της είναι στη διάθεσή μας αλλά δεν αναφέρονται για ευνόητους λόγους).

Η ιστορία της δεν είναι σπάνια. Είναι αόρατη. Πίσω από κάθε παιδί με διατροφική διαταραχή, υπάρχει μια οικογένεια σε κατάσταση διαρκούς συναγερμού και σε ένα κενό προστατευτικού πλαισίου. Και ο χρόνος μετράει ανάποδα…

«Δεν ήξερα πώς να την σώσω, μόνο ότι έπρεπε»

Οι διατροφικές διαταραχές δεν εμφανίζονται με ένα σύμπτωμα. Δεν υπάρχει το «σημάδι». Υπάρχουν ενδείξεις. Στις λέξεις, στις σιωπές, στα πιάτα που μένουν ανέγγιχτα, στα βλέμματα που αποφεύγουν τον καθρέφτη. Κι ύστερα, όταν ο γονιός πια καταλάβει, αρχίζει ένας δρόμος γεμάτος κλειστές πόρτες, θολές διαγνώσεις, αναρμόδιους ειδικούς και ενοχές που μεγαλώνουν μαζί με την ανησυχία.

Στην περίπτωση της μικρής κόρης της Χ. δεν ήταν απότομο. Δεν συνέβη σε μια νύχτα. Ήταν μια διακριτική μετατόπιση που πέρασε ωσπεράν απαρατήρητη. «Το πρώτο σημάδι ήταν όταν έκοψε το κρέας», λέει στο CNN Greece η μητέρα. «Ήταν τότε 14 ετών. Δεν μου φάνηκε φυσιολογικό». Προσπάθησε να εξηγήσει στην κόρη της ότι είναι σημαντικό σε αυτή τη φάση της ανάπτυξης να καταναλώνει κρέας. Εκείνη απάντησε με επιχειρήματα. Για τα ζώα. Για το περιβάλλον. Έδειχνε ενημερωμένη, αποφασισμένη.

Κορίτσι που αντιμετωπίζει διατροφική διαταραχή

Pexels / Photo by SHVETS Production

Ύστερα ήρθε η μελαγχολία. Το κλείσιμο στον εαυτό της. Τα πιάτα που έμεναν μισογεμάτα. «Σιγά-σιγά μείωνε τις ποσότητες που έτρωγε», μας λέει η Χ..

Άρχισε να αναζητά εξηγήσεις για αυτό που συμβαίνει. Η προσκόλληση του παιδιού στην ίδια, ο πατέρας που είναι απών, η ρυθμική γυμναστική… «Ξέρω ότι τίποτα από όλα αυτά δεν είναι η αιτία αλλά όλα μαζί μπορεί να είναι. Και έτσι αρχίζεις να αναρωτιέσαι διαρκώς τι έκανες λάθος», λέει στο CNN Greece η Χ.

Η ενοχή εγκαθίσταται νωρίς. Μένει. Μετατρέπεται σε άγχος, αγωνία, σε αναζήτηση απαντήσεων που δεν έρχονται. «Βλέπεις το παιδί σου και δεν το αναγνωρίζεις. Δεν ξέρεις τι να κάνεις, πώς να το βοηθήσεις. Μόνο ότι πρέπει να το βοηθήσεις. Χάνεσαι. Κι εσύ κι αυτό», λέει.

Μιλώντας μαζί της, αντιλαμβάνεσαι ότι δεν ζητά θαύματα. Ζητά συντονισμό. Μια σαφή πορεία, ένα σχέδιο, έναν γιατρό να της πει «θα αναλάβουμε Οι Έλληνες το παιδί». Αλλά κάτι τέτοιο δεν έγινε.

Το νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία».

INTIME NEWS / ΠΕΡΙΣΤΕΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ

«Απευθύνθηκα σε δημόσιες δομές υγείας αλλά δεν αναλάμβαναν γεγονότα διατροφικών διαταραχών. Πήγα σε ιδιώτη ψυχολόγο. Δεν βοήθησε ιδιαίτερα. Το νοσοκομείο της Καλαμάτας δεν έχει εξειδικευμένο παιδοψυχίατρο. Αποφάσισα να πάω το παιδί στην Τρίπολη. Εκεί μας είδε ψυχίατρος. Βέβαια, το παιδί είχε - και επιπλέον έχει – άρνηση. Δεν πήγαινε στα ραντεβού. Πήγαινα εγώ και έλεγα στον γιατρό ότι δεν ξέρω τι να κάνω. Τελικά, με τη δική μου συναίνεση υπήρξε εισαγγελική παραγγελία για να νοσηλευτεί το παιδί. Ήρθαμε στην Αθήνα, στο Παίδων "Αγία Σοφία", όπου μας κράτησαν ένα μήνα στην παιδιατρική κλινική. Όχι στην ψυχιατρική. Και πέρναγε ένας ιατρός την εβδομάδα να μας δει», εξηγεί στο CNN Greece.

Ήταν η δεύτερη κίνηση που το παιδί νοσηλευόταν. Χωρίς επίσημη διάγνωση, χωρίς ψυχοθεραπευτική υποστήριξη, χωρίς πλαίσιο. Γιατί, όπως λέει η μητέρα, «για να πεις ότι το παιδί υποστηρίζεται επαρκώς, χρειάζεται παιδοψυχίατρο, ψυχολόγο, διατροφολόγο και παιδίατρο. Αυτός ο συνδυασμός δεν υπάρχει σε καμία δημόσια δομή. Αναγκαστικά, λοιπόν, πρέπει να απευθυνθείς σε ιδιώτες, τα έξοδα για τους οποίους δεν καλύπτονται από το ασφαλιστικό ταμείο. Ειδικά αν σκεφτείς ότι το ζήτημα επηρεάζει ολόκληρη την οικογένεια τότε μιλάμε για οικονομική ασφυξία».

Ψυχολογικός αντίκτυπος

Η παρέα με ένα παιδί ή έφηβο που αντιμετωπίζει κάποια διατροφική διαταραχή επηρεάζει ψυχολογικά ολόκληρη την οικογένεια.

Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη από το Ελληνικό Κέντρο Διατροφικών Διαταραχών, το 70,8% των μητέρων ατόμων που πάσχουν από κάποια διαταραχή πρόσληψης τροφής παρουσιάζει από ήπια ως πολύ σοβαρά συμπτώματα κατάθλιψης, ενώ κατά πρόσβαση ένας στους τρεις πατέρες γίνεται άθελά του επικριτικός απέναντι στο παιδί του.

Τα στοιχεία προκύπτουν από 81 γονείς (48 μητέρες και 33 πατέρες) που έχουν απευθυνθεί για βοήθεια στο Ελληνικό Κέντρο Διατροφικών Διαταραχών, με το ένδειξη να αντιστοιχεί σε 49 ασθενείς, εκ των οποίων το 91,8% γυναίκες και το 8,2% άντρες και με μέσο όρο ηλικίας τα 19,42 έτη.

Το 51% αυτών διαγνώσθηκε με νευρική ανορεξία περιοριστικού τύπου, το 36,7% με νευρική ανορεξία βουλιμικού/εκκαθαριστικού τύπου, το 2% με άτυπη νευρική ανορεξία, το 6,1% με νευρική λίμασμα και το 4,1% με διαταραχή επεισοδιακής υπερφαγίας. Μάλιστα, πρόκειται για χρόνιους ασθενείς με μέσο όρο στην ασθένεια τα 4 έτη και 3 μήνες.

Η αντανάκλαση μιας γυναίκας

Unsplash / Photo by Tiago Bandeira

Σε ό,τι αφορά τον ψυχολογικό αντίκτυπο που έχουν οι διατροφικές διαταραχές σε γονείς και κηδεμόνες ατόμων που νοσούν προκύπτει ότι:

• Το 70,8% από τις μητέρες δήλωσαν ότι παρουσιάζουν από ήπια ως πολύ σοβαρά συμπτώματα κατάθλιψης
• Το 50% παρουσιάζουν συμπτώματα άγχους και το
• 62,5% παρουσιάζουν συμπτώματα στρες

Αντίστοιχα, στους πατέρες:

• Το 36,4% παρουσιάζουν ήπια ή σοβαρή κατάθλιψη
• Το 28,3% παρουσιάζει δυσφροσύνη και
• Το 31,3% παρουσιάζει συμπτώματα στρες

Ως προς την στάση που διατηρούν οι γονείς απέναντι στον νοσούντα σημειώθηκαν πολύ υψηλά ποσοστά υπερεμπλοκής και υπερπροστατευτικότητας, με το 72,9% των μητέρων που ρωτήθηκαν να λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο και αντίστοιχα το 57,5% των πατέρων. Επίσης, το 54,2% από τις μητέρες δήλωσε ότι επιδεικνύει επικριτική στάση απέναντι στο παιδί, ενώ το 51,5% ήταν το αντίστοιχο ποσοστό για τους πατέρες.

Μια πάλη που δεν είναι μόνο προσωπική

Το παιδί είναι καλύτερα, μας λέει η Χ.. Τρέφεται σταθερά, έχει κερδίσει πίσω λίγο από το βάρος της αλλά επιπλέον δεν έχει «ξεκλειδώσει». Και όσο εκείνο δεν ξεκλειδώνει, τόσο εκείνη συνεχίζει να παλεύει με μόνο όπλο τη θέλησή της.

«Δεν υπάρχει καμία καθοδήγηση. Μόνες μας προσπαθούμε να βγάλουμε άκρη. Κανείς δεν μας έδειξε τον δρόμο. Τον φτιάχνουμε μόνες μας, όσο μπορούμε. Και κάθε βήμα, έχει κόστος», λέει.

Οι διατροφικές διαταραχές δεν είναι επιλογή, δεν είναι ιδιοτροπία, δεν είναι φάση. Είναι μια πολύ επικίνδυνη ψυχική νόσος που χρήζει πολυεπίπεδης φροντίδας και όχι ημίμετρα. Κι όμως, οι οικογένειες που τις αντιμετωπίζουν παλεύουν ωσπεράν μόνες. Ανάμεσα σε ιατρικά ραντεβού, εισαγγελικές εντολές και ανεπαρκή νοσηλεία, εκείνο που λείπει είναι ένα περιορισμοί και όχι μια αυτοσχέδια διαδρομή.

Γιατί, κάθε κίνηση που ένα παιδί φτάνει να μαραζώνει, δεν φταίει μόνο η ασθένεια. Φταίει και η σιωπή που την περιβάλλει. Και ως να αλλάξει αυτό, η δυσφροσύνη θα συνεχίσει να μοιάζει ιδιωτική, ενώ στην πραγματικότητα είναι βαθιά συλλογική.