Ισραήλ – Ιράν – Γάζα: Ένας πόλεμος και η ανθρώπινη πλευρά

Εδώ και αρκετό καιρό ετοιμαζόμουν να γράψω για την κατάσταση στη Μέση Ανατολή. Συγκέντρωνα στοιχεία και έκανα συναντήσεις και συνεντεύξεις, όμως με πρόλαβαν τα γεγονότα.

Η ώρα 3 τα ξημερώματα της Πέμπτης 13 Ιουνίου στην Ιερουσαλήμ οι σειρήνες ξύπνησαν την ηρεμία της πόλης. Όλοι οι ένοικοι της τριώροφης πολυκατοικίας κατεβήκαμε αμέσως στο καταφύγιο στο υπόγειο. Λίγες σκονισμένες καρέκλες παρέχουν μια σχετική άνεση. Ένα νέο ζευγάρι που μόλις απέκτησαν την πρώτη τους κόρη, ενώ το μωρό κοιμάται στο καρότσι, μας περιγράφουν ότι ήταν ξύπνιοι από τις 2 για να την ταΐσουν. Έτσι κατάφεραν να κατέβουν πρώτοι. Μια ηλικιωμένη κυρία, που μόλις έχασε τον άντρα της, πρώην δικαστικό στις Ηνωμένες Πολιτείες, έχει κατέβει με το νυχτικό της και μία ρόμπα. Καθώς έχει πρόσφατα έρθει στο Ισραήλ, η παρέα προσπαθεί με σπασμένα Αγγλικά να της εξηγήσει όσο καλύτερα γίνεται την κατάσταση. Ένα ζευγάρι στα 60 τους είναι σιωπηλοί και ψάχνουν στο κινητό να βρουν ειδήσεις. Οι δύο κόρες τους στα 20, φαίνονται αρκετά εξοικειωμένες στα ξενύχτια και επικοινωνούν με φίλους για να μάθουν αν και εκείνοι βρίσκονται στο καταφύγιο. Δύο φοιτητές, έχουν φέρει φορητούς υπολογιστές και συνεχίζουν να λύνουν ασκήσεις για τις επερχόμενες εξετάσεις.

Η κουβέντα επικεντρώνεται στα ποστ που ανεβαίνουν στα κοινωνικά δίκτυα και τις επίσημες ανακοινώσεις της Διοίκησης Εσωτερικού Μετώπου. Τελικά η σειρήνα αυτή, όπως και άλλο ένα μήνυμα που ακολούθησε, ήταν προειδοποιητικά. Να ενημερώσουν τον κόσμο για την επίθεση του Ισραηλινού στρατού στο Ιράν και την αναμενόμενη απάντηση του Ιράν. Τα μηνύματα ζητούσαν από τους πολίτες να είναι σε εγρήγορση και να βρίσκονται κοντά σε καταφύγιο, συνεχίζοντας παράλληλα την καθημερινότητά τους. Επίσημες ανακοινώσεις που ακολούθησαν, έθεσαν την κατάσταση έκτακτης ανάγκης στο κόκκινο, απαγορεύοντας προληπτικά δημόσιες συγκεντρώσεις και τη λειτουργία δημόσιων χώρων – όπως σχολεία, χώρους ψυχαγωγίας, συναγωγές μέχρι και την προσευχή της Παρασκευής στο χώρο του Ελ Άκσα, στην Παλιά Πόλη της Ιερουσαλήμ.

Το πρωί της Παρασκευής ξύπνησα με έντονα όνειρα. Σε ένα καφενείο με κόσμο που δεν γνωρίζω, βλέπω να ανάβουν εδώ και εκεί μικρές φωτιές, τις οποίες πάω και σβήνω. Με ξαφνιάζει για τις μικρές εστίες που ανάβουν σε τόσα πολλά σημεία. Παρόλα ταύτα, είναι μικρές και σχετικά εύκολα τις σβήνω. Αυτό με καθησυχάζει. Το κατέγραψα, όπως συνήθως στο σημειωματάριό μου, διότι ίσως έχει κάτι να μου πει.

Το πρωί της Παρασκευής κύλησε κανονικά. Οι δρόμοι της Ιερουσαλήμ ήταν σχετικά έρημοι, κάποια καταστήματα παρέμειναν κλειστά, αλλά η ζωή στην πόλη προσπάθησε να διατηρήσει μια κανονικότητα. Παρόλη την ένταση της αναμονής για το πότε θα ηχήσει η επόμενη σειρήνα και ποια θα είναι η απάντηση του Ιράν.

Στις 7 και μισή το απόγευμα ακούστηκε και πάλι η σειρήνα. Αυτή τη φορά τα ‘μπουμ’ στον αέρα ήταν σαφή.  Το αντιπυραυλικό σύστημα του Ισραήλ ‘Σιδερένιος θόλος’ τέθηκε σε λειτουργία για να αναχαιτίσει τις δεκάδες προσπάθειες του Ιράν, με πυραύλους και drones, να χτυπήσει στόχους στο Ισραήλ. Η σειρήνα με βρήκε στον απογευματινό μου περίπατο. Έτρεξα να βρω καταφύγιο στον τσιμεντένιο οικίσκο σε ένα πάρκο, που ξέρω ότι παραμένει πάντα ξεκλείδωτος. Από πάνω μου ακούστηκε ένα αρκετά δυνατό ‘μπουμ’. Περίμενα 10 λεπτά, όπως ζητούν προληπτικά από τον κόσμο και μετά βγήκα και συνέχισα τον περίπατό μου.

Στις 9 μ.μ. περίπου ξανακούστηκε η σειρήνα. Μας βρήκε μεταξύ γεύματος και επιδορπίου. Κατεβήκαμε και πάλι στο καταφύγιο. Οι γείτονες ήταν όλοι και πάλι εκεί. Ξανά αναζήτηση στο διαδίκτυο και τα κοινωνικά δίκτυα για το τι συμβαίνει. Μάθαμε για μία νεκρή στο Τελ Αβίβ. Για βόμβες που χτύπησαν σπίτια στο Ρίσον. Κάποιος είπε για μια ρουκέτα που έπεσε στα περίχωρα της Ιερουσαλήμ, αλλά δεν βρήκαμε κάτι περισσότερο στις ειδήσεις. Το ζευγάρι με το μωρό ήταν μαζί μας. Εκείνοι δεν είχαν προλάβει να φάνε. Έτσι σε λίγο έβγαλαν από το καρότσι και άρχισαν να μοιράζουν ξηρούς καρπούς και μπισκότα, ενώ ο οικογενειακός μας φίλος που είχε έρθει να φάει μαζί μας, παραπονέθηκε αστειευόμενος που εμείς δεν φέραμε μαζί μας το παγωτό που του είχαμε υποσχεθεί για επιδόρπιο. Η διάθεση γενικά ήταν καλή και υπήρχε ψυχραιμία και κατανόηση της κατάστασης. Σε μια στιγμή ακούστηκαν αλλεπάλληλα μπουμπουνητά στον αέρα. Έπεσε σιωπή. Η κοπέλα έβγαλε ένα μικρό προσευχολόγιο και προσευχήθηκε. Οι άλλοι αναζητούσαμε στο διαδίκτυο να μάθουμε τι ακριβώς συμβαίνει. Οι εικόνες με ρουκέτες στον ουρανό στο Τελ Αβίβ δεν μας καθησύχασαν ιδιαίτερα. Ούτε και τα μπουμπουνητά στον αέρα. Εντούτοις, προσπαθήσαμε να επαναφέρουμε την καλή διάθεση και να ελαφρύνουμε την ατμόσφαιρα με ανέκδοτα. Μετά από περίπου μία ώρα, λάβαμε επίσημη ανακοίνωση στο κινητό τηλέφωνο ότι μπορούμε να βγούμε από τα καταφύγια. Όμως να βρισκόμαστε σε μικρή απόσταση από αυτά. Επιστρέψαμε και συνεχίσαμε το επιδόρπιο. Ο φίλος έφυγε και πήγαμε για ύπνο.

Στη 1 τα ξημερώματα, η σειρήνα μας ξύπνησε και πάλι. Και πάλι κατεβήκαμε στο καταφύγιο. Τα ίδια πρόσωπα, ελαφρά κουρασμένα, αλλά με καλή διάθεση, μας περίμεναν και πάλι. Η ηλικιωμένη κυρία ζήτησε να τη βοηθήσουν να ξαπλώσει στον παλιό δερμάτινο καναπέ που άφησε κάποιος ένοικος και ξεχάστηκε στο καταφύγιο. Το ζευγάρι με το μωρό, μας ξαναείπαν ότι ήταν ξύπνιοι για να ταΐσουν το μωρό. Ενώ οι δύο 20χρονες φαίνεται ότι η σειρήνα τους βρήκε να ξενυχτάνε στο κινητό μιλώντας με φίλους. Μετά από μια ώρα όλοι επιστρέψαμε στα κρεβάτια μας, για να ξυπνήσουμε τα ξημερώματα για άλλη μια φορά από τα  μπουμπουνητά που έτριξαν τα ρολά των παραθύρων. Αυτή τη φορά δεν ακούστηκε σειρήνα. Δεν έκανα τον κόπο ούτε καν να κοιτάξω την ώρα. Δεν κατεβήκαμε στο καταφύγιο. Φαίνεται ότι τα μπουμπουνητά ήταν από άλλες πόλεις. Η νύχτα πέρασε ήσυχη.

Στα νέα διάβασα ότι οι σειρήνες ακούστηκαν και στη Δυτική Όχθη. Στη Ραμάλλα και σε όλη την περιοχή, φαντάζομαι και στη Ραουάμπι, τη νέα πόλη που έχτισαν οι Παλαιστίνιοι πριν λίγα χρόνια, για να δημιουργήσουν έναν σύγχρονο οικισμό για νέους και οικογένειες μέσα στην Παλαιστίνη, τον οποίο επισκέφθηκα όταν χτιζόταν. Θυμήθηκα ότι ακριβώς γι’ αυτά ήθελα να γράψω στο άρθρο που ετοίμαζα. Για την επίσκεψη ΣΥΡΙΖΑ στην Παλαιστινιακή Αρχή και την ευκαιρία Έλληνες εκπρόσωποι κομμάτων που λαμβάνουν σαφή θέση ενάντια στο Ισραήλ και μιλάνε για ‘γενοκτονία’, να δουν τα πράγματα από κοντά και ίσως να πάψουν να αναρτούν συνθήματα που είναι άσχετα με την πραγματικότητα. Ήλπιζα ότι θα είχαν λίγο χρόνο να κάνουν μια βόλτα στη Ραμάλλα, με τα ακριβά εστιατόρια και τα τελευταία μοντέλα SUV, τις βίλες και τις πισίνες, ή στη Ραουάμπι με τα σύγχρονα εμπορικά της κέντρα, για να αναρωτηθούν όπως και εγώ: αν το Ισραήλ φροντίζει ώστε ο λαός του να είναι ασφαλής στον πόλεμο αυτό, αν όλος ο πολιτισμένος κόσμος τόσο καίγεται για το λαό της Γάζας και ρίχνει όλη την ευθύνη στο Ισραήλ, τι κάνει η ίδια η Παλαιστινιακή Αρχή – που διοικεί αυτόνομα ένα μεγάλο μέρος της Δυτικής Όχθης – και η Παλαιστινιακή κοινωνία, για να βοηθήσουν τα αδέλφια τους στη Γάζα; Για τη Χαμάς ούτε καν ρωτάω. Αυτοί, ως διοικητές της αυτόνομης Γάζας από το 2005 κρατώντας τον λαό σε συνεχή φτώχεια και υψηλά ποσοστά ανεργίας, αντί να φέρουν την ευημερία στη λωρίδα της Γάζας, επιτέθηκαν στο Ισραήλ την 7η Οκτωβρίου σφάζοντας, βιάζοντας, ακρωτηριάζοντας και καίγοντας  1.200 νέους, νέες, γυναικόπαιδα και ηλικιωμένους μέσα στο Ισραήλ και παίρνοντας 251 ομήρους. Με αποτέλεσμα, να ευθύνονται εξ ολοκλήρου για την αναμενόμενη απάντηση του Ισραήλ στη συνέχεια, προκαλώντας στη λωρίδα και στο λαό της Γάζας ακόμη μεγαλύτερη δυστυχία.

Στο Ισραήλ, η κυβέρνηση – καλώς ή κακώς – φροντίζει για την ασφάλεια των πολιτών του. Οι πολίτες του Ισραήλ βοηθούν με εθελοντισμό ο ένας τον άλλον και με διαδηλώσεις και πολιτική πίεση απαιτούν την επιστροφή των 53 ομήρων που κρατούνται ακόμη στα υπόγεια τούνελ της Χαμάς. Στη Γάζα ο λαός υποφέρει. Το Ισραήλ ξοδεύει περίπου 100 εκατομμύρια ευρώ από τους φόρους των Ισραηλινών φορολογουμένων για να μεταφέρει χιλιάδες φορτηγά ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα. Όμως δεν φτάνει. Η Παλαιστινιακή Αρχή και οι Παλαιστίνιοι πολίτες, που έχουν την οικονομική δυνατότητα και την υποστήριξη όλου του κόσμου τη στιγμή αυτή, πέρα από το να ποστάρουν μηνύματα μίσους ενάντια στο Ισραήλ, τι ακριβώς κάνουν;

* Ο Ηλίας Μεσσίνας είναι αρχιτέκτονας, πολεοδόμος και συγγραφέας βιβλίων για τον αειφορικό σχεδιασμό και την πολιτιστική κληρονομιά. Δημιουργός του Ecoweek.