Γρίφος για τους επιστήμονες: Η Γη κινείται λίγο πιο γρήγορα, αλλάζοντας τη διάρκεια της ημέρας

Το φετινό καλοκαίρι, οι επιστήμονες παρατήρησαν κάτι ιδιαίτερα ενδιαφέρον: η Γη περιστρέφεται ελαφρώς πιο γρήγορα από το συνηθισμένο, με αποτέλεσμα κάποιες ημέρες να διαρκούν λίγο λιγότερο από 24 ώρες.

Στις 10 Ιουλίου, για παράδειγμα, η μέρα ήταν 1,36 χιλιοστά του δευτερολέπτου πιο σύντομη — διαφορά ανεπαίσθητη για εμάς, αλλά αρκετή για να απασχολήσει τους ειδικούς.

Στην πραγματικότητα όμως, η Γη δεν κρατά πάντα ακριβώς τον ίδιο ρυθμό: η έλξη της Σελήνης, οι αλλαγές στην ατμόσφαιρα και οι κινήσεις του πυρήνα της μπορούν να κάνουν τις μέρες να διαφέρουν ελάχιστα σε διάρκεια, με αποκλίσεις μερικών χιλιοστών του δευτερολέπτου.

Αν και αυτά τα μικρά «κουνήματα» δεν επηρεάζουν τη ρουτίνα μας, έχουν μεγάλη σημασία για τις τεχνολογίες που στηρίζονται στην ακριβή μέτρηση του χρόνου — όπως τα GPS, οι τηλεπικοινωνίες και τα χρηματοπιστωτικά συστήματα.

Ο χρόνος που προκύπτει, ο UTC (Παγκόσμιος Συντονισμένος Χρόνος), έχει καθιερωθεί ως παγκόσμιο πρότυπο.

Όμως η Γη και τα ατομικά ρολόγια δεν συμβαδίζουν πάντα, γι’ αυτό και από το 1972 προστίθενται ανά διαστήματα τα λεγόμενα «δεύτερα άλματα» για να συγχρονιστούν — όπως προσθέτουμε μία μέρα κάθε τέσσερα χρόνια λόγω δίσεκτου έτους.

Μέχρι σήμερα, αυτά τα «άλματα» ήταν πάντα θετικά: προσθέταμε δευτερόλεπτα για να καλύψουμε τη σταδιακή επιβράδυνση της Γης. Όμως τώρα που η Γη επιταχύνει, φαίνεται πως πλησιάζουμε στο σημείο όπου ίσως χρειαστεί για πρώτη φορά στην ιστορία να αφαιρέσουμε ένα δευτερόλεπτο — ένα «αρνητικό δεύτερο άλμα». Σύμφωνα με τον γεωφυσικό Duncan Agnew, υπάρχει 40% πιθανότητα να χρειαστεί να γίνει κάτι τέτοιο πριν το 2035.

ι επιστήμονες λένε ότι η αιτία βρίσκεται στη Σελήνη, στις παλίρροιες και ακόμη και στις εποχικές αλλαγές της ατμόσφαιρας. Αλλά και η κλιματική αλλαγή έχει ρόλο: καθώς οι πάγοι της Ανταρκτικής και της Γροιλανδίας λιώνουν, η μάζα της Γης αναδιανέμεται και αυτό επιβραδύνει ελαφρώς την επιτάχυνση. Χωρίς αυτήν την τήξη των πάγων, θα είχαμε φτάσει ακόμη νωρίτερα στο σημείο να απαιτείται ένα «αρνητικό δεύτερο άλμα».

Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει την περιστροφή της Γης με τρόπους που δεν είναι προφανείς.

Η τήξη των πάγων στην Ανταρκτική και τη Γροιλανδία μεταφέρει τεράστιες μάζες νερού στους ωκεανούς, προκαλώντας επιβράδυνση στην περιστροφή, όπως όταν ένας πατινέρ ανοίγει τα χέρια του και χάνει ταχύτητα.

Αυτή η επίδραση λειτουργεί ως αντίβαρο στη φυσική τάση της Γης να επιταχύνει, καθυστερώντας την ανάγκη για το πρώτο «αρνητικό δεύτερο άλμα» στην ιστορία.

Ωστόσο, οι επιστήμονες ανησυχούν επειδή αν φτάσουμε στο σημείο αυτό, η αφαίρεση δευτερολέπτου από τον UTC θα απαιτήσει τροποποιήσεις σε κρίσιμες υποδομές: δορυφορικά συστήματα, δίκτυα επικοινωνίας, ηλεκτρικά δίκτυα και χρηματοπιστωτικά συστήματα που εξαρτώνται απόλυτα από την ακριβή μέτρηση του χρόνου.

Ένα τέτοιο σενάριο θυμίζει την ανησυχία του Y2K, καθώς η ανθρωπότητα δεν έχει δοκιμάσει ποτέ πώς να εφαρμόσει ένα αρνητικό άλμα στον παγκόσμιο χρόνο.

Ο Judah Levine, φυσικός στο Εθνικό Ινστιτούτο Προτύπων και Τεχνολογίας των ΗΠΑ, λέει χαρακτηριστικά ότι αυτό θυμίζει την ανησυχία γύρω από το «πρόβλημα του 2000», όταν υπήρχε φόβος ότι οι υπολογιστές δεν θα κατάφερναν να διαχειριστούν την αλλαγή της χρονολογίας από το 1999 στο 2000.

Και ενώ αυτές οι διαφορές της τάξης μερικών χιλιοστών του δευτερολέπτου δεν επηρεάζουν τη ζωή μας άμεσα, δείχνουν πόσο ευαίσθητη είναι η σχέση μας με τον χρόνο — και πόσο στενά συνδέονται οι φυσικές αλλαγές του πλανήτη μας με τη λειτουργία της σύγχρονης τεχνολογίας.

Οι επιστήμονες τονίζουν ότι η μακροπρόθεσμη συμπεριφορά της Γης παραμένει απρόβλεπτη: μπορεί η επιτάχυνση να είναι παροδική και σε μερικά χρόνια να αρχίσει ξανά η επιβράδυνση.

Ένα πράγμα είναι βέβαιο: καθώς παρακολουθούμε τη Γη να «τρέχει», είναι αναγκαίο να είμαστε έτοιμοι να προσαρμόσουμε τα ρολόγια μας — και την τεχνολογία μας — σε αυτόν τον αργό αλλά καθοριστικό «χορό» του πλανήτη μας γύρω από τον άξονά του.