Γιατί το Ιράν δεν μπορεί να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ παρά τις απειλές του για το αντίθετο

Το σημείο αποτελεί την πιο σημαντική θαλάσσια δίοδο παγκοσμίως, για τη ναυτιλιακή μεταφορά πετρελαίου και ενδεικτικό της κρισιμότητας της κατάστασης, είναι ότι χθες επιπλέον και το Ελληνικό Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, έστειλε σήμα κινδύνου στα ελληνόκτητα πλοία που πλέουν στην περιοχή, ζητώντας από τους πλοιάρχους να λάβουν τώρα αμέσως μέτρα ασφαλείας, να βρίσκονται σε επαγρύπνηση και να τηρούν τα πρωτόκολλα ασφαλείας. Σύμφωνα με τις τελευταίες αναφορές από δυτικούς αξιωματούχους ασφαλείας προς εξηκοντάλεπτο τουλάχιστον δεν έχει διαταραχθεί η κίνηση των εμπορικών πλοίων στα Στενά του Ορμούζ, ούτε υπάρχουν ενδείξεις για την υπόσταση αυξημένης απειλής για τη ναυσιπλοΐα.

Ωστόσο, καθώς η επίταση στον Περσικό Κόλπο αυξάνεται κατακόρυφα μετά τις ισραηλινές επιθέσεις στο Ιράν, έκαναν πάλι την εμφάνισή τους οι φόβοι ότι η Τεχεράνη θα μπορούσε να ανταποδώσει στοχεύοντας μια από τις πιο ζωτικές πετρελαϊκές αρτηρίες στον κόσμο – τα Στενά του Ορμούζ.

«Δεν υπάρχει κανένα καθαρό όφελος»

Σύμφωνα με αναστοιχείωση του CNBC, από αυτόν τον στενό πορθμό, διέρχονται κατά πρόσβαση 20 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου και προϊόντων πετρελαίου την ημέρα, αντιπροσωπεύοντας περισσότερο το ένα πέμπτο της παγκόσμιας διακίνησης πετρελαίου. Είναι προφανές ότι οποιαδήποτε κίνηση για τον αποκλεισμό του θα είχε τεράστιο αντίκτυπο στις αγορές ενέργειας. Παρατηρητές της πετρελαϊκής αγοράς θεωρούν ότι μια μεστός διακοπή των παγκόσμιων ροών πετρελαίου με το κλείσιμο αυτής της πλωτής οδού είναι όχι μόνο απίθανη, αλλά πιθανώς επιπλέον και φυσικά αδύνατη, όπως διευκρινίζουν στο αμερικανικό μέσο.

«Πραγματικά, δεν υπάρχει κανένα καθαρό όφελος που να προκύπτει από την παρεμπόδιση της διέλευσης πετρελαίου μέσω των Στενών του Ορμούζ, ειδικά από τη στιγμή που οι ιρανικές πετρελαϊκές υποδομές δεν έχουν στοχοποιηθεί άμεσα», δήλωσε η Έλεν Γουόλντ, πρόεδρος της εταιρείας συμβούλων Transversal Consulting, υπογραμμίζοντας ότι οποιαδήποτε τέτοια κόπιασμα πιθανότατα θα πυροδοτούσε περαιτέρω αντίποινα.

Θα προκαλούσε την... μεσιτεία της Κίνας

Συγκεκριμένα, η σημαντική αύξηση των τιμών του πετρελαίου που θα προκαλούσε το κλείσιμο του θαλάσσιου περάσματος θα προκαλούσε αντιδράσεις επιπλέον και από τον μεγαλύτερο πελάτη πετρελαίου του Ιράν: Την Κίνα. «Το Πεκίνο δεν θέλει να διαταραχθεί με κανένα τρόπο η ροή πετρελαίου από τον Περσικό Κόλπο, ούτε να αυξηθεί η τιμή του πετρελαίου. Έτσι, θα ασκήσει όλο το βάρος της οικονομικής του ισχύος στο Ιράν», εξηγεί η Γουόλντ.

Η Κίνα είναι μακράν ο κυριότερος εισαγωγέας ιρανικού πετρελαίου, αντιπροσωπεύοντας, σύμφωνα με πληροφορίες, πάνω από τα 3 τέταρτα των εξαγωγών πετρελαίου της Τεχεράνης, ενώ την ίδια στιγμή είναι και ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Ιράν.

«Οι φίλοι τους θα υποφέρουν περισσότερο από τους εχθρούς τους… Επομένως, είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς κάτι τέτοιο», δήλωσε ο Ανάς Αλχάτζι, διευθύνων σύμβουλος της Energy Outlook Advisors, διευκρινίζοντας ότι το κλείσιμο του περάσματος θα είναι περισσότερο καταστροφή παρά ευλογία για την Τεχεράνη, καθώς εκτός από το πετρέλαιο και τα περισσότερα από τα καθημερινά καταναλωτικά αγαθά στη χώρα φτάνουν στο Ιράν μέσω αυτής της οδού.

Πόσο πιθανό είναι να κλείσουν ερμητικά τα Στενά

Ο Πορθμός του Ορμούζ έχει εύρος 55 ως 95 χιλιόμετρα και συνδέει τον Περσικό Κόλπο και την Αραβική Θάλασσα. Η ενειπή για κλείσιμο αυτής της στρατηγικής υδάτινης οδού Ορμούζ έχει αποτελέσει επαναλαμβανόμενο ρητορικό εργαλείο ανά τους καιρούς, όμως δεν έχει υλοποιηθεί ποτέ. Το 2018, μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ από την πυρηνική συμφωνία και την επαναφορά των κυρώσεων στο Ιράν, η Τεχεράνη απείλησε να κλείσει την υδάτινη δίοδο, καθώς οι εντάσεις κορυφώθηκαν. Δεν το έπραξε ποτέ. Πριν από αυτό, το 2011 και το 2012, Ιρανοί αξιωματούχοι προειδοποιούσαν για πιθανό κλείσιμο των Στερνών αν η Δύση επέβαλε περαιτέρω ποινές στις εξαγωγές πετρελαίου λόγω του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.

Την ίδια ώρα, πολλοί αναλυτές συμφωνούν ότι αυτό είναι μόνο αδυνατό. «Ας είμαστε ρεαλιστές σχετικά με το Ορμούζ. Καταρχάς, το μεγαλύτερο μέρος του βρίσκεται στο Ομάν, όχι στο Ιράν. Δεύτερον, είναι αρκετά φαρδύ όθεν οι Ιρανοί να μην μπορούν να το κλείσουν», τονίζει ο Αλχάτζι.

Ομοίως, η Γουόλντ σημειώνει ότι παρόλο που σήμερα πολλά πλοία διέρχονται από τα ιρανικά ύδατα, εναλλακτικά θα μπορούσαν να ακολουθήσουν άλλες διαδρομές μέσω των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Ομάν.

«Οποιοσδήποτε αποκλεισμός των Στενών του Ορμούζ θα είναι η έσχατη λύση για το Ιράν και πιθανότατα θα εξαρτηθεί από μια στρατιωτική εμπλοκή μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν», πιστεύει ο Βίβεκ Νταρ, διευθυντής έρευνας για τα ορυχεία και τα ενεργειακά προϊόντα της Commonwealth Bank of Australia.

«Θεωρώ ότι θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο για το Ιράν να κλείσει τη δίοδο για μεγάλο χρονικό διάστημα, δεδομένης της παρουσίας του Πέμπτου Στόλου των ΗΠΑ στο Μπαχρέιν. Παρ′ όλα αυτά, το Ιράν θα μπορούσε να εξαπολύσει επιθέσεις σε δεξαμενόπλοια και να ναρκοθετήσει τα Στενά, διαταράσσοντας τη θαλάσσια κυκλοφορία», δήλωσε η Χέλιμα Κροφτ, επικεφαλής της παγκόσμιας στρατηγικής για τα εμπορεύματα και της έρευνας για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική της RBC Capital Markets. Στις πρώτες αντιδράσεις, τις τελευταίες ημέρες τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης του αργού πετρελαίου αυξήθηκαν ως και 13%, μετά τις επιδρομές του Ισραήλ εναντίον του Ιράν την Παρασκευή.