«Φουρτούνα» από το ρωσικό πετρέλαιο

Τα πρώτα «απόνερα» από το 18ο πακέτο κυρώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά της Ρωσίας γίνονται ήδη αισθητά στην αγορά των δεξαμενόπλοιων, καθώς οι αναλυτές αξιολογούν τις επιπτώσεις των περιορισμών που στοχεύουν ρωσικό πετρέλαιο το οποίο διυλίζεται σε τρίτες χώρες.

Σε report του «The Signal Group» τονίζεται ότι οι πρόσφατες κυρώσεις της Ε.Ε. κατά της Nayara Energy, της ινδικής εταιρείας διύλισης που συνδέεται με τη ρωσική Rosneft, αρχίζουν να επηρεάζουν εμφανώς τις εξαγωγές καθαρών πετρελαϊκών προϊόντων από τον τερματικό σταθμό Vadinar στην Ινδία. Το διυλιστήριο της Nayara, που διαχειρίζεται περίπου το 10,5% των συνολικών θαλάσσιων εξαγωγών καθαρών προϊόντων της Ινδίας, αποτελεί πλέον επίκεντρο ανησυχίας για διεθνείς ναυλωτές, traders και ρυθμιστικές αρχές.

Η ανάλυση των στοιχείων από τις εξαγωγές δείχνει έντονη πτώση από τον Μάρτιο έως τον Μάιο, μια περίοδος που συμπίπτει με τη συνήθη περίοδο συντήρησης διυλιστηρίων στην Ινδία. Η μεγαλύτερη μείωση παρατηρήθηκε στα μεσαία αποστάγματα, τα οποία αποτελούσαν σχεδόν το 79% των καθαρών φορτίων την περίοδο αυτή. Πέρα από τη συντήρηση, πρόσθετες πιέσεις προκύπτουν από την πρόσφατη επιφυλακτικότητα των ναυλωτών και των εμπορικών εταίρων απέναντι σε ροές πετρελαίου με ρωσική προέλευση.

Μιλώντας στη «Ν», η Senior Market Analyst στο «The Signal Group», Μαρία Μπερτζελέτου, υπογράμμισε ότι δεν έχουν πληγεί όλες οι εξαγωγές διυλισμένων προϊόντων πετρελαίου από την Ινδία, καθώς έχει στοχοποιηθεί αυτή τη στιγμή το διυλιστήριο της Nayara. «Επηρεάζεται ένα διυλιστήριο που δεν είναι στην πρώτη γραμμή. Η Ευρώπη θέλει μεν να στείλει ένα μήνυμα στη Ρωσία για να ταράξει τις σχέσεις, αλλά δεν το πάει τόσο δυναμικά ώστε να πλήξει τελείως τις εξαγωγές. Αν αυτό συνεχίσει ως trend, τα δεδομένα μπορεί να αλλάξουν. Είναι ένα μήνυμα, αλλά όχι και το πιο ηχηρό», τονίζει και προσθέτει ότι αυτό που προκύπτει είναι πως «θέλουν να χτυπήσουν τη Ρωσία, αλλά δεν τους συμφέρει να γίνει αυτό πολύ δυναμικά».

Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με δεδομένα από την παρακολούθηση μέσω AIS γύρω από το Vadinar, αποκαλύπτονται ξεκάθαρα σημάδια διατάραξης. Ένα δεξαμενόπλοιο που είχε ναυλωθεί από την BP για δρομολόγιο προς την Αφρική ακύρωσε το ταξίδι και επέστρεψε στον Περσικό Κόλπο. Άλλα πλοία τροποποίησαν προορισμούς, υποδηλώνοντας δυσκολίες φόρτωσης ή εμπορικές ανακατατάξεις.

Αν και η νάφθα αντιπροσωπεύει μόλις το 3% των ινδικών εξαγωγών καθαρών προϊόντων, ιδιαίτερη ανησυχία επικρατεί για το diesel, το jet fuel και το gasoil, τα οποία συχνά φορτώνονται από το Vadinar. Οι βασικοί προορισμοί των εξαγωγών περιλαμβάνουν τα ΗΑΕ (22%), τη Νότια Αφρική (16%), τη Μαλαισία (13%) και το Ηνωμένο Βασίλειο (6%), μέσω κόμβων όπως το Fujairah και το Durban. Η μείωση της προσφοράς νάφθας, κρίσιμου υλικού για τις πετροχημικές βιομηχανίες, ενδέχεται να οδηγήσει σε αλλαγές στις μονάδες διύλισης σε χώρες όπως η Μαλαισία και τα ΗΑΕ.

Ταυτόχρονα, όπως σημειώνεται, παρά το μερίδιο μόλις 10,5% στις ινδικές εξαγωγές, το διυλιστήριο Vadinar της Nayara γίνεται σύμβολο των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν ροές πετρελαίου ρωσικής προέλευσης, οι οποίες πλέον φέρουν υψηλό ρίσκο φήμης, νομικής συμμόρφωσης και εμπορικής διαχείρισης. Αγοραστές που βασίζονται σε ευρωπαϊκές ασφαλιστικές, τραπεζικές ή ναυτιλιακές υπηρεσίες στρέφονται σε εναλλακτικούς προμηθευτές από τη Μέση Ανατολή και τη Νοτιοανατολική Ασία.

Η περίπτωση Nayara ενισχύει τη γενικότερη αίσθηση ότι η επιβολή κυρώσεων έχει παγκόσμιες επιπτώσεις, προκαλώντας ανακατατάξεις στο διεθνές εμπόριο ενέργειας, ωστόσο αυτές δεν είναι τόσο ισχυρές προσώρας. Βέβαια, οι επιχειρησιακές αλλαγές που παρατηρούνται στο Vadinar ίσως αποτελούν τον προάγγελο μιας πιο ευρείας γεωπολιτικής απομόνωσης για οποιαδήποτε επιχείρηση συνδέεται με ρωσική παραγωγή ή κεφάλαιο.

Δυναμική η κατάσταση – Ανησυχία για σοβαρότερες συνέπειες

Σημειώνεται ότι αυτή τη στιγμή καταγράφονται διάφορες αναλύσεις που κάνουν λόγο για σοβαρότερες συνέπειες από τη νέα εφαρμογή του πλαφόν στην τιμή του ρωσικού αργού (που ξεκινά από 47,60/βαρέλι και θα αναπροσαρμόζεται κάθε έξι μήνες). Ενδεικτικά, η Vortexa εκτιμά ότι Έλληνες πλοιοκτήτες, που μετέφεραν σχεδόν το 40% του όγκου πετρελαίου τύπου Urals τον Ιούνιο, ενδέχεται να αποσυρθούν από τη ρωσική αγορά μετά τη λήξη της περιόδου προσαρμογής (Οκτώβριος 2025), προκαλώντας ελλείψεις χωρητικότητας και αύξηση των ναύλων στα mainstream segments.

Ωστόσο, η κ. Μπερτζελέτου τονίζει στη «Ν» ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν κάποιοι σημαντικοί δυτικοί πλοιοκτήτες, ξένοι και Έλληνες, οι οποίοι επιλέγουν την αποχή από το εμπόριο που συνδέεται με τη Ρωσία, αλλά -σύμφωνα με την ίδια- αυτή η κατάσταση είναι δυναμική και μπορεί να αλλάζει, ανάλογα με τα εκάστοτε δεδομένα.

Την ίδια ώρα, μια νέα έκθεση από το Oxford Institute for Energy Studies (OIES) αμφισβητεί την αποτελεσματικότητα των επερχόμενων ευρωπαϊκών μέτρων, επισημαίνοντας ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εγκλωβιστεί πολιτικά μετά την υπόσχεση να τερματίσει τις ρωσικές ενεργειακές ροές. Και αυτό με φόντο την εντυπωσιακή αύξηση του «σκιώδους στόλου». Σύμφωνα με στοιχεία της Allied QuantumSea, μέχρι τα μέσα του 2025, περισσότερα από 3.150 δεξαμενόπλοια (≥27.000 DWT) είχαν εμπλακεί σε μεταφορές ρωσικού πετρελαίου – ποσοστό που αντιστοιχεί πλέον στο 48% του παγκόσμιου στόλου δεξαμενόπλοιων σε υπηρεσία-, από 1.800 πλοία το 2024. Επίσης, ο «πυρήνας» του shadow fleet, δηλαδή τα πλοία υψηλού ρίσκου, αυξήθηκε κατά 45% σε έναν χρόνο, από 650 σε 940 πλοία.