Ακόμα ένα έγκλημα στην ψυχική υγεία αυτό που γίνεται στα Χανιά

Θεόδωρος Μεγαλοοικονόμου*

Η μεταφορά των ενοίκων τριών στεγαστικών δομών στα Χανιά, συνολικά περί τα 50 άτομα, σε ένα κτίριο εκτός και μακράν του κοινωνικού ιστού, δεν είναι παρά μια ακόμα έκφραση της ολοταχούς παλινδρόμησης του συστήματος ψυχικής υγείας σε λογικές και πρακτικές παλαιοϊδρυματικού χαρακτήρα (στοίβαγμα σε περίκλειστες και κατασταλτικού, από την ίδια τη σύσταση τους, χαρακτήρα δομές), σε συνδυασμό με τις κυρίαρχες νεοϊδυματικού χαρακτήρα πρακτικές της απόρριψης της πλειονότητας των ψυχικά πασχόντων σ΄ ένα κυριολεκτικό κοινωνικό Καιάδα.

Αυτές είναι οι πολιτικές που είναι ταγμένο να εφαρμόζει το ανεκδιήγητο δίδυμο Αδωνι και Βαρτζόπουλου, με οδηγό το νέο νόμο 5129/24 που πέρασαν για την Ψυχική Υγεία και την Απεξάρτηση. Ένα νόμο για την «ολοκλήρωση» όχι της μηδέποτε γενομένης «ψυχιατρικής μεταρρύθμισης», αλλά της πλήρους απεξάρθρωσης των όποιων εναπομεινάντων δημόσιων υπηρεσιών στην κατεύθυνση της πλήρους ιδιωτικοποίησης της Ψυχικής Υγείας, όπως και όλου του συστήματος Υγείας. Με εντεταλμένους εκτελεστές αυτής της πολιτικής τους επιλεγμένους από την παρούσα κυβέρνηση διοικητές των ΥΠΕ και των νοσοκομείων, όπως ο εν λόγω των Χανίων.

Να θυμίσουμε ότι φέτος συμπληρώνονται 20 χρόνια από τότε που έκλεισε το ψυχιατρείο των Χανίων, από τις ελάχιστες περιπτώσεις που αυτό το κλείσιμο σηματοδοτούσε μια ουσιαστική Αποιδρυματοποίηση και όχι απονοσοκομειοποίηση και συνοδεύτηκε από υποδειγματικές και ολοκληρωμένες κοινοτικές υπηρεσίες - κυρίως στα Χανιά. Μια εμπειρία και πρακτική με εμπνευστή τον Γιώργο Κοκκινάκο, που λειτούργησε για χρόνια στην κατεύθυνση μιας εναλλακτικής ψυχιατρικής, αυτής της κοινοτικής φροντίδας, της ολόπλευρης στήριξης στην κοινότητα, της συνοδείας, της πρόληψης, της αποφυγής των ακούσιων νοσηλειών κλπ. Που, όμως, όπως και οι ελάχιστες άλλες παρόμοιες σε όλη τη χώρα, αντιμετωπίστηκε από το κυρίαρχο σύστημα (πολιτικό και ψυχιατρικό) σαν «ξένο σώμα», μη αφήνοντας την να ριζώσει μακροπρόθεσμα και να βρει ευρύτερη εφαρμογή μέσα στο σύστημα των υπηρεσιών.

Τους ισχυρισμούς που προβάλει ο Διοικητής του νοσοκομείου των Χανίων τους έχουμε ακούσει πολλές φορές εδώ και χρόνια και σε άλλα ψυχιατρεία όπου υπήρξε κατάργηση εξωνοσοκομειακών δομών. Αν φταίνε τα υψηλά ενοίκια που ζητούν οι ιδιοκτήτες και ο προσανατολισμός για τουριστική χρήση των κτιρίων τους, ποιος ευθύνεται για την τουριστικοποίηση της οικονομίας, για το στεγαστικό πρόβλημα και τα υψηλά ενοίκια αν όχι η πολιτική αυτής της κυβέρνησης- αυτής που διορίζει τους λόγω Διοικητές; Γιατί να μη δώσουν όσο χρειάζεται υψηλά ενοίκια; Γιατί ούτε καν το περιβόητο Ταμείο Ανάκαμψης να μη χρησιμοποιήσουν το οποίο έχει ακόμα πολλά διαθέσιμα κονδύλια; ¨Η, ακόμα, μια και πρόκειται για δημόσιες υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας, γιατί να μην αγοράσουν κτίρια; Μήπως επειδή πρέπει να κάνουμε περαιτέρω οικονομίες για κοινωνικού χαρακτήρα δαπάνες; Πόσο μάλλον επειδή πρόκειται για ψυχικά ασθενείς που τους αντιμετωπίζουμε σαν βάρος για τη νεοφιλελεύθερη οικονομία μας και άρα επιδιωκόμενη πρακτική είναι να τους στοιβάξουμε κάπου όσο πιο φτηνά γίνεται; (και από αυτή την άποψη είναι χαρακτηριστική η πανηγυρική δήλωση του Διοικητή του νοσοκομείου «η λύση που βρέθηκε ήταν κυριολεκτικά δώρο εξ ουρανού καθώς με το ίδιο ακριβώς τίμημα (σ.σ. 23.000 ευρώ/μήνα) θα φιλοξενηθούν οι άνθρωποι αυτοί). Μέχρι, στο επόμενο στάδιο μιας προδιαγεγραμμένης πολιτικής, οικονομικής και ψυχιατρικής πορείας, να τους πετάξουμε στο δρόμο;

Αυτό που γίνεται στα Χανιά αντιστρατεύεται κάθε έννοια Αποϊδρυματοποίησης, θεραπευτικότητας, κοινωνικής επανένταξης. Είναι αυτό που ζούμε καθημερινά, με διάφορες μορφές, στη κόλαση που επικρατεί στα τμήματα των επειγόντων κάθε μέρα σε όλες τις ψυχιατρικές μονάδες στην Αθήνα και παντού, στις κατασταλτικές συνθήκες νοσηλείας και στην ανύπαρκτη μετανοσοκομειακή φροντίδα. Είναι πρωτίστως πολιτικό ζήτημα και απαιτεί αντίστοιχη απάντηση. Των εργαζόμενων στο χώρο, που δεν πρέπει επ΄ ουδενί να συμβιβαστούν και να συμμορφωθούν με αυτό το ρόλο που τους ανατίθεται, των οικογενειών, όλης της κοινωνίας. Στα Χανιά και παντού.

*Ψυχίατρος